ยาแก้ปวดจะรู้ได้ไงว่าเราปวดตรงไหน

ยาแก้ปวด…มันรู้ได้ไงว่าเราปวดตรงไหนกันนะ?

เรามักจะหยิบยาแก้ปวดอย่างพาราเซตามอลหรือไอบูโปรเฟนเมื่อรู้สึกเจ็บปวด ไม่ว่าจะเป็นปวดหัว ปวดท้อง หรือปวดเมื่อยตามร่างกาย แต่เคยสงสัยกันไหมว่า ยาเหล่านี้มันรู้ได้อย่างไรว่าเราปวดตรงไหน? คำตอบคือ…มันไม่รู้! ยาแก้ปวดทั่วไปไม่ได้มีระบบตรวจจับความเจ็บปวดเหมือนกับดวงตาที่มองเห็นหรือหูที่ได้ยิน

กลไกการทำงานของยาแก้ปวดกลุ่มนี้ ไม่ได้มุ่งเป้าไปที่ตำแหน่งเฉพาะเจาะจงของความเจ็บปวด แต่จะไปทำงานที่ระบบประสาทส่วนกลาง นึกภาพระบบประสาทของเราเป็นเครือข่ายการสื่อสารขนาดมหึมา เมื่อเราได้รับบาดเจ็บหรือเกิดความเสียหายในส่วนใดส่วนหนึ่งของร่างกาย เซลล์ประสาทจะส่งสัญญาณความเจ็บปวดผ่านทางเส้นประสาทไปยังสมอง

ยาแก้ปวดกลุ่มที่ไม่ใช่สเตียรอยด์ต้านการอักเสบ (NSAIDs) เช่น ไอบูโปรเฟน และพาราเซตามอล จะไปขัดขวางกระบวนการส่งสัญญาณความเจ็บปวดนี้ แต่ไม่ได้ไปบล็อกสัญญาณที่จุดกำเนิดความเจ็บปวด กล่าวอีกนัยหนึ่งคือ มันไม่ใช่การ “ปิดกั้น” เส้นประสาทที่ส่งสัญญาณจากจุดที่ปวดโดยตรง แต่เป็นการ “ลดทอน” ความรุนแรงของสัญญาณนั้นก่อนที่จะไปถึงสมอง ทำให้สมองรับรู้ถึงความเจ็บปวดได้น้อยลง หรืออาจจะไม่รับรู้เลยก็ได้ ผลจึงเป็นการบรรเทาอาการปวดทั่วร่างกาย ไม่ใช่เฉพาะจุดที่ปวดเท่านั้น

การที่ยาแก้ปวดสามารถบรรเทาอาการปวดได้หลายจุดนั้น จึงไม่ได้หมายความว่ามัน “รู้” ตำแหน่งของความเจ็บปวด แต่เป็นเพราะมันทำงานกับระบบส่งสัญญาณความเจ็บปวดในระดับระบบประสาท ซึ่งเป็นระบบที่เชื่อมโยงทั่วทั้งร่างกาย ดังนั้น จึงสามารถช่วยบรรเทาอาการปวดได้หลากหลายชนิด ตั้งแต่ปวดหัวไมเกรน ปวดฟัน ไปจนถึงปวดเมื่อยกล้ามเนื้อ แม้ว่าเราจะไม่ได้ทายาตรงบริเวณที่ปวดก็ตาม

อย่างไรก็ตาม ควรระลึกไว้เสมอว่ายาแก้ปวดเป็นเพียงการรักษาอาการ ไม่ใช่การรักษาโรค หากอาการปวดรุนแรง เป็นเรื้อรัง หรือมีอาการอื่นๆ ร่วมด้วย ควรปรึกษาแพทย์หรือเภสัชกรเพื่อรับคำแนะนำที่ถูกต้อง อย่าพึ่งพายาแก้ปวดเพียงอย่างเดียว และอย่าลืมปฏิบัติตามคำแนะนำบนฉลากยาอย่างเคร่งครัด เพื่อความปลอดภัยและประสิทธิภาพในการรักษา