สาเหตุที่มีธาตุเหล็กสูงเพราะอะไร

ทำไมร่างกายถึงมีธาตุเหล็กสูง: ค้นหาต้นตอและวิธีรับมืออย่างปลอดภัย

ภาวะธาตุเหล็กในร่างกายสูงเกินไป หรือที่เรียกว่า ภาวะเหล็กเกิน (Iron Overload) เป็นภาวะที่ร่างกายสะสมธาตุเหล็กมากเกินความจำเป็น ซึ่งอาจนำไปสู่ปัญหาสุขภาพร้ายแรงได้หากไม่ได้รับการรักษาอย่างเหมาะสม การทำความเข้าใจสาเหตุที่มาของภาวะนี้เป็นสิ่งสำคัญ เพื่อให้สามารถป้องกันและจัดการได้อย่างมีประสิทธิภาพ

แม้ว่าการบริโภคอาหารที่มีธาตุเหล็กสูง เช่น เนื้อแดง ตับ ผักใบเขียว และธัญพืชเต็มเมล็ด เป็นสิ่งที่ดีต่อสุขภาพ แต่ในบางกรณี การบริโภคมากเกินไป หรือร่างกายมีกลไกการดูดซึมธาตุเหล็กที่ผิดปกติ อาจทำให้เกิดภาวะเหล็กเกินได้

สาเหตุหลักที่ทำให้ร่างกายมีธาตุเหล็กสูง:

1. พันธุกรรม: โรคทางพันธุกรรมบางชนิด เช่น ฮีโมโครมาโตซิส (Hereditary Hemochromatosis) เป็นสาเหตุหลักของภาวะเหล็กเกิน โรคนี้ทำให้ร่างกายดูดซึมธาตุเหล็กจากอาหารมากกว่าปกติ ทำให้ธาตุเหล็กสะสมในอวัยวะต่างๆ เช่น ตับ หัวใจ และตับอ่อน เมื่อเวลาผ่านไป การสะสมของธาตุเหล็กอาจนำไปสู่ความเสียหายของอวัยวะและภาวะแทรกซ้อนอื่นๆ

2. การถ่ายเลือดซ้ำๆ: ผู้ป่วยที่ต้องได้รับการถ่ายเลือดเป็นประจำ เช่น ผู้ป่วยโรคโลหิตจางธาลัสซีเมีย (Thalassemia) หรือโรคไขกระดูกผิดปกติ (Myelodysplastic Syndrome) อาจได้รับธาตุเหล็กมากเกินไปจากการถ่ายเลือดซ้ำๆ

3. โรคตับ: โรคตับบางชนิด เช่น โรคตับแข็ง (Cirrhosis) และโรคตับอักเสบเรื้อรัง (Chronic Hepatitis) อาจทำให้การควบคุมระดับธาตุเหล็กในร่างกายผิดปกติไป

4. การรับประทานอาหารเสริมธาตุเหล็กเกินขนาด: การรับประทานอาหารเสริมธาตุเหล็กโดยไม่จำเป็น หรือในปริมาณที่มากเกินไป อาจทำให้ร่างกายสะสมธาตุเหล็กมากเกินไป โดยเฉพาะอย่างยิ่งในผู้ที่ไม่ได้มีภาวะขาดธาตุเหล็ก

5. ภาวะอื่นๆ: ภาวะอื่นๆ เช่น โรคไตเรื้อรัง และโรคเมตาบอลิกซินโดรม (Metabolic Syndrome) อาจส่งผลต่อการควบคุมระดับธาตุเหล็กในร่างกายได้

ผลกระทบต่อสุขภาพจากภาวะเหล็กเกิน:

หากไม่ได้รับการรักษา ภาวะเหล็กเกินอาจนำไปสู่ปัญหาสุขภาพร้ายแรงต่างๆ เช่น:

• โรคตับ (ตับแข็ง, มะเร็งตับ)
• โรคหัวใจ (หัวใจล้มเหลว, ภาวะหัวใจเต้นผิดจังหวะ)
• โรคเบาหวาน
• ข้ออักเสบ
• ภาวะหย่อนสมรรถภาพทางเพศ (ในผู้ชาย)
• ผิวคล้ำ

การป้องกันและรักษาภาวะเหล็กเกิน:

การป้องกันภาวะเหล็กเกินเริ่มต้นจากการทำความเข้าใจความเสี่ยงส่วนบุคคล หากมีประวัติครอบครัวเป็นโรคฮีโมโครมาโตซิส หรือมีปัจจัยเสี่ยงอื่นๆ ควรปรึกษาแพทย์เพื่อทำการตรวจคัดกรอง

วิธีรักษาภาวะเหล็กเกิน:

• การเจาะเลือด (Phlebotomy): เป็นวิธีหลักในการลดระดับธาตุเหล็กในร่างกาย โดยการเจาะเลือดออกเป็นประจำ
• การให้ยาขับเหล็ก (Chelation Therapy): ยาขับเหล็กจะช่วยจับธาตุเหล็กในเลือดและขับออกจากร่างกายทางปัสสาวะหรืออุจจาระ
• การปรับเปลี่ยนอาหาร: หลีกเลี่ยงอาหารเสริมธาตุเหล็ก และจำกัดการบริโภคอาหารที่มีธาตุเหล็กสูง

ข้อควรระวัง:

ก่อนที่จะเริ่มรับประทานอาหารเสริมธาตุเหล็ก ควรปรึกษาแพทย์หรือเภสัชกรเสมอ เพื่อประเมินความจำเป็นและความเหมาะสมในการรับประทานอาหารเสริม การรับประทานอาหารเสริมธาตุเหล็กโดยไม่จำเป็น อาจเป็นอันตรายต่อสุขภาพได้

สรุป:

ภาวะเหล็กเกินเป็นภาวะที่ร่างกายสะสมธาตุเหล็กมากเกินไป ซึ่งอาจนำไปสู่ปัญหาสุขภาพร้ายแรงได้ การทำความเข้าใจสาเหตุที่มาของภาวะนี้เป็นสิ่งสำคัญ เพื่อให้สามารถป้องกันและจัดการได้อย่างมีประสิทธิภาพ หากสงสัยว่าตนเองมีความเสี่ยงต่อภาวะเหล็กเกิน ควรปรึกษาแพทย์เพื่อทำการตรวจวินิจฉัยและรับการรักษาที่เหมาะสม