เกล็ดเลือดเพิ่มขึ้น เกิดจากอะไร

เกล็ดเลือดสูง: สัญญาณเตือนที่ไม่ควรมองข้าม

เกล็ดเลือด (Platelets) เป็นส่วนประกอบสำคัญในกระบวนการแข็งตัวของเลือด ปริมาณเกล็ดเลือดที่เหมาะสมจำเป็นต่อการหยุดเลือดไหลเมื่อเกิดบาดแผล อย่างไรก็ตาม ภาวะเกล็ดเลือดสูง (Thrombocytosis) ซึ่งหมายถึงจำนวนเกล็ดเลือดในกระแสเลือดสูงกว่าปกติ กลับเป็นสัญญาณเตือนที่อาจบ่งบอกถึงปัญหาสุขภาพที่ร้ายแรงได้ และไม่ใช่เรื่องที่ควรละเลย

สาเหตุของเกล็ดเลือดสูงนั้นมีความหลากหลาย ไม่ใช่เพียงแค่การทำงานผิดปกติของไขกระดูกอย่างเดียว แต่ยังเกี่ยวข้องกับโรคและภาวะอื่นๆ อีกมากมาย เราสามารถแบ่งสาเหตุได้เป็น 2 กลุ่มใหญ่ๆ คือ:

1. สาเหตุทุติยภูมิ (Secondary Thrombocytosis): นี่คือสาเหตุที่พบบ่อยที่สุด เกิดจากการตอบสนองของร่างกายต่อโรคหรือภาวะต่างๆ ซึ่งกระตุ้นให้ไขกระดูกสร้างเกล็ดเลือดมากเกินไป ตัวอย่างเช่น:

• โรคทางโลหิตวิทยา: เช่น โรคมะเร็งเม็ดเลือดขาว โรคมะเร็งในอวัยวะต่างๆ (มะเร็งปอด มะเร็งลำไส้ใหญ่) ซึ่งการเจริญเติบโตของเซลล์มะเร็งอาจไปกระตุ้นการสร้างเกล็ดเลือดเพิ่มขึ้น
• ภาวะขาดสารอาหาร: เช่น การขาดวิตามินบี12 กรดโฟลิก หรือธาตุเหล็ก ซึ่งร่างกายอาจพยายามชดเชยด้วยการสร้างเกล็ดเลือดเพิ่มขึ้น แม้ว่าจะไม่ใช่การแก้ปัญหาที่ถูกต้อง
• โรคอักเสบเรื้อรัง: เช่น โรคข้ออักเสบรูมาตอยด์ โรคลูปัส โรคเบาหวาน ซึ่งกระบวนการอักเสบเรื้อรังจะกระตุ้นให้ร่างกายสร้างเกล็ดเลือดมากขึ้น
• โรคตับและไต: โรคตับแข็ง โรคไตเรื้อรัง การทำงานของอวัยวะเหล่านี้ที่บกพร่องอาจส่งผลต่อการควบคุมการสร้างเกล็ดเลือด
• การติดเชื้อ: การติดเชื้อแบคทีเรียหรือไวรัสบางชนิดอาจทำให้เกิดการเพิ่มขึ้นของเกล็ดเลือดชั่วคราว
• การสูบบุหรี่และดื่มแอลกอฮอล์: พฤติกรรมเหล่านี้เป็นปัจจัยเสี่ยงต่อการเกิดโรคต่างๆ ซึ่งอาจนำไปสู่การเพิ่มขึ้นของเกล็ดเลือดได้

2. สาเหตุปฐมภูมิ (Primary Thrombocytosis): เป็นภาวะที่หายากกว่า เกิดจากความผิดปกติของไขกระดูกเอง โดยไม่มีสาเหตุที่ชัดเจน ซึ่งมักเกี่ยวข้องกับการกลายพันธุ์ของยีน เช่น Essential Thrombocythemia (ET) เป็นโรคทางโลหิตวิทยาชนิดหนึ่งที่ทำให้ไขกระดูกสร้างเกล็ดเลือดจำนวนมากเกินไปอย่างไม่สามารถควบคุมได้

การวินิจฉัยและการรักษา:

การวินิจฉัยภาวะเกล็ดเลือดสูงต้องอาศัยการตรวจเลือด เพื่อวัดจำนวนเกล็ดเลือด และการตรวจเพิ่มเติมเพื่อหาสาเหตุ เช่น การตรวจหาโรคมะเร็ง การตรวจระดับวิตามิน การตรวจประเมินการทำงานของอวัยวะต่างๆ แพทย์จะพิจารณาประวัติทางการแพทย์ อาการ และผลการตรวจต่างๆ เพื่อกำหนดสาเหตุและวางแผนการรักษาที่เหมาะสม การรักษาจะขึ้นอยู่กับสาเหตุของภาวะเกล็ดเลือดสูง บางกรณีอาจไม่จำเป็นต้องได้รับการรักษา แต่บางกรณีอาจต้องใช้ยา การผ่าตัด หรือวิธีการรักษาอื่นๆ เพื่อควบคุมจำนวนเกล็ดเลือดและรักษาโรคต้นเหตุ

สรุป: ภาวะเกล็ดเลือดสูงไม่ใช่โรคที่เกิดขึ้นเองตามธรรมชาติเสมอไป แต่ส่วนใหญ่เกิดจากโรคหรือภาวะอื่นๆ การตรวจพบเกล็ดเลือดสูงจึงเป็นสัญญาณเตือนที่สำคัญ ควรปรึกษาแพทย์เพื่อรับการตรวจวินิจฉัยและการรักษาอย่างทันท่วงที เพื่อป้องกันภาวะแทรกซ้อนที่อาจเกิดขึ้นได้ เช่น การเกิดลิ่มเลือด ซึ่งอาจนำไปสู่โรคหลอดเลือดสมอง หัวใจวาย หรือการอุดตันของหลอดเลือดในส่วนอื่นๆ ของร่างกาย

หมายเหตุ: บทความนี้มีจุดประสงค์เพื่อให้ความรู้เบื้องต้นเท่านั้น ไม่สามารถใช้แทนคำแนะนำจากแพทย์ผู้เชี่ยวชาญได้ หากมีข้อสงสัยหรือกังวลเกี่ยวกับสุขภาพ ควรปรึกษาแพทย์หรือผู้เชี่ยวชาญด้านสุขภาพเสมอ