เบาหวานขึ้นจอประสาทตา มีกี่ระยะ

เบาหวานขึ้นจอประสาทตา: ไต่ระดับความรุนแรงทีละขั้น

เบาหวานขึ้นจอประสาทตา (Diabetic Retinopathy) คือภาวะแทรกซ้อนจากโรคเบาหวานที่ส่งผลกระทบต่อหลอดเลือดในจอประสาทตา ความรุนแรงของโรคแบ่งออกได้เป็นหลายระยะ ซึ่งการเข้าใจในแต่ละระยะจะช่วยให้ผู้ป่วยสามารถดูแลตนเองและป้องกันการสูญเสียการมองเห็นได้อย่างมีประสิทธิภาพ

แม้ในระยะเริ่มต้น ภาวะเบาหวานขึ้นจอประสาทตาอาจไม่แสดงอาการใดๆ ให้สังเกตเห็นได้ชัดเจน ผู้ป่วยบางรายอาจพบจุดเลือดออกเล็กๆ บริเวณจอประสาทตา ซึ่งตรวจพบได้จากการตรวจตาโดยจักษุแพทย์เท่านั้น ความน่ากลัวของโรคนี้คือ การที่ผู้ป่วยไม่รู้ตัวว่ากำลังเผชิญกับภาวะดังกล่าว และปล่อยปละละเลยจนกระทั่งอาการรุนแรงขึ้น ส่งผลให้การรักษามีความซับซ้อนและยากลำบากมากขึ้น

การแบ่งระดับความรุนแรงของเบาหวานขึ้นจอประสาทตา สามารถแบ่งได้เป็น 4 ระยะหลักๆ ดังนี้:

1. ระยะเบาหวานขึ้นจอประสาทตาแบบไม่ขยายตัว (Non-Proliferative Diabetic Retinopathy – NPDR): เป็นระยะเริ่มต้นที่หลอดเลือดในจอประสาทตาเริ่มมีความผิดปกติ อาจพบจุดเลือดออกเล็กๆ หรือมีลักษณะบวมน้ำบริเวณจอประสาทตา ในระยะนี้ ผู้ป่วยมักไม่มีอาการผิดปกติใดๆ และการมองเห็นยังคงปกติ การรักษาเน้นที่การควบคุมระดับน้ำตาลในเลือดอย่างเคร่งครัด และตรวจติดตามอาการกับจักษุแพทย์ทุก 3-4 เดือน หรือตามคำแนะนำของแพทย์

2. ระยะเบาหวานขึ้นจอประสาทตาแบบขยายตัวก่อนวัย (Pre-Proliferative Diabetic Retinopathy): เป็นระยะที่หลอดเลือดในจอประสาทตาเริ่มมีความเสียหายมากขึ้น อาจพบจุดเลือดออกขนาดใหญ่ขึ้น เส้นเลือดในจอประสาทตาโป่งพอง หรือมีของเหลวรั่วซึมออกมา ในระยะนี้ ผู้ป่วยอาจเริ่มมีอาการมองเห็นภาพเบลอ แต่บางรายก็ยังไม่มีอาการ การรักษาขึ้นอยู่กับความรุนแรงของอาการ อาจพิจารณาการรักษาด้วยเลเซอร์ หรือฉีดยาเข้าดวงตา

3. ระยะเบาหวานขึ้นจอประสาทตาแบบขยายตัว (Proliferative Diabetic Retinopathy – PDR): เป็นระยะที่รุนแรงขึ้น ร่างกายพยายามสร้างหลอดเลือดใหม่ขึ้นมาทดแทนหลอดเลือดที่เสียหาย แต่หลอดเลือดใหม่ที่สร้างขึ้นมามักมีความเปราะบาง แตกง่าย และมีเลือดออกในน้ำวุ้นตาได้ ซึ่งอาจนำไปสู่การสูญเสียการมองเห็นอย่างรุนแรง การรักษามักใช้การฉีดยาเข้าดวงตา การผ่าตัดน้ำวุ้นตา หรือการรักษาด้วยเลเซอร์

4. เบาหวานขึ้นจอประสาทตาแบบบวมน้ำที่จุดศูนย์กลางการมองเห็น (Diabetic Macular Edema – DME): ภาวะนี้สามารถเกิดขึ้นได้ในทุกระยะของเบาหวานขึ้นจอประสาทตา เกิดจากการรั่วซึมของของเหลวจากหลอดเลือดบริเวณจุดศูนย์กลางการมองเห็น ทำให้จอประสาทตาบวม ส่งผลกระทบต่อการมองเห็นส่วนกลาง การรักษาเน้นการฉีดยาเข้าดวงตาเพื่อลดอาการบวม

การตรวจสุขภาพตาอย่างสม่ำเสมอโดยจักษุแพทย์ ควบคู่กับการควบคุมระดับน้ำตาลในเลือด ความดันโลหิต และระดับไขมันในเลือด เป็นปัจจัยสำคัญในการป้องกันและชะลอความรุนแรงของเบาหวานขึ้นจอประสาทตา เพื่อรักษาสุขภาพดวงตาและการมองเห็นให้คงอยู่ต่อไป