โรคอะไรบ้างที่ไม่สามารถบริจาคเลือดได้

เส้นแบ่งแห่งการให้: โรคภัยไข้เจ็บใดบ้างที่ทำให้ “หยาดโลหิต” กลายเป็นของต้องห้าม?

การบริจาคโลหิต ถือเป็นหนึ่งในการให้ที่ยิ่งใหญ่ที่สุด เพราะเป็นการต่อลมหายใจ ต่อชีวิตให้กับเพื่อนมนุษย์ที่กำลังเผชิญความยากลำบาก อย่างไรก็ตาม ใช่ว่าทุกคนจะมีสิทธิ์ที่จะหยิบยื่นความช่วยเหลือนี้ได้ ด้วยเหตุผลด้านความปลอดภัยและสุขอนามัย เพื่อป้องกันการแพร่กระจายของเชื้อโรคและอันตรายต่อทั้งผู้ให้และผู้รับโลหิต

บทความนี้จะเจาะลึกถึงโรคภัยไข้เจ็บต่างๆ ที่เป็นข้อห้ามสำหรับการบริจาคโลหิต โดยเน้นที่ความเข้าใจอย่างละเอียด เพื่อให้ผู้ที่สนใจบริจาคโลหิตสามารถตรวจสอบตนเองเบื้องต้นก่อนเดินทางไปยังหน่วยรับบริจาคโลหิต

โรคติดเชื้อ: ภัยคุกคามที่มองไม่เห็น

โรคติดเชื้อถือเป็นข้อห้ามสำคัญที่สุดในการบริจาคโลหิต เนื่องจากเชื้อโรคสามารถแพร่กระจายผ่านทางกระแสโลหิตและส่งผลร้ายแรงต่อผู้รับได้ ตัวอย่างของโรคติดเชื้อที่เป็นข้อห้าม ได้แก่:

• ไวรัสตับอักเสบ (Hepatitis): ไวรัสตับอักเสบทุกชนิด ไม่ว่าจะเป็นชนิด A, B, C หรือชนิดอื่นๆ ล้วนเป็นข้อห้าม เนื่องจากการติดเชื้อไวรัสตับอักเสบสามารถนำไปสู่ภาวะตับวายเรื้อรังและมะเร็งตับได้ ผู้ที่มีประวัติการติดเชื้อไวรัสตับอักเสบ แม้จะหายแล้ว ก็ยังคงมีความเสี่ยงที่จะมีเชื้อไวรัสหลงเหลืออยู่ในร่างกายและสามารถแพร่กระจายได้
• เอชไอวี (HIV): ผู้ที่ติดเชื้อเอชไอวี ไม่สามารถบริจาคโลหิตได้ เนื่องจากเชื้อเอชไอวีสามารถทำลายระบบภูมิคุ้มกันของผู้รับ ทำให้ร่างกายอ่อนแอและติดเชื้อฉวยโอกาสได้ง่าย
• ซิฟิลิส (Syphilis): โรคซิฟิลิสเป็นโรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์ที่สามารถแพร่กระจายผ่านทางโลหิตได้ ผู้ที่เป็นโรคซิฟิลิส แม้จะได้รับการรักษาแล้ว ก็ยังคงต้องได้รับการประเมินจากแพทย์ก่อนที่จะสามารถบริจาคโลหิตได้
• มาลาเรีย (Malaria): ผู้ที่อาศัยอยู่ในพื้นที่ที่มีการแพร่ระบาดของมาลาเรีย หรือเคยเดินทางไปยังพื้นที่ดังกล่าวในช่วงระยะเวลาที่กำหนด จะต้องได้รับการคัดกรองอย่างละเอียดก่อนบริจาคโลหิต เนื่องจากเชื้อมาลาเรียสามารถแฝงตัวอยู่ในร่างกายได้นาน
• ครูซเฟลด์-จาค็อบ (Creutzfeldt-Jakob Disease – CJD) และรูปแบบต่างๆ: โรคเกี่ยวกับระบบประสาทที่รุนแรงและหายากนี้ เป็นข้อห้ามเด็ดขาดในการบริจาคโลหิต เนื่องจากมีความเสี่ยงสูงที่จะแพร่กระจายผ่านทางผลิตภัณฑ์จากโลหิต

โรคเกี่ยวกับเลือด: ความผิดปกติที่ต้องระวัง

โรคเกี่ยวกับเลือดบางชนิด อาจทำให้การบริจาคโลหิตเป็นอันตรายต่อทั้งผู้ให้และผู้รับโลหิต ได้แก่:

• ภาวะโลหิตจางรุนแรง (Severe Anemia): ผู้ที่มีภาวะโลหิตจางรุนแรง ไม่ควรบริจาคโลหิต เนื่องจากอาจทำให้ร่างกายอ่อนเพลียมากขึ้นและส่งผลเสียต่อสุขภาพ
• โรคมะเร็งเม็ดเลือดขาว (Leukemia): โรคมะเร็งเม็ดเลือดขาวเป็นโรคที่ส่งผลต่อการทำงานของเซลล์เม็ดเลือด การบริจาคโลหิตจากผู้ที่เป็นโรคมะเร็งเม็ดเลือดขาว อาจทำให้เซลล์มะเร็งแพร่กระจายไปยังผู้รับ
• โรคเลือดออกง่าย (Bleeding Disorders): ผู้ที่มีโรคเลือดออกง่าย เช่น ฮีโมฟีเลีย (Hemophilia) ไม่ควรบริจาคโลหิต เนื่องจากอาจทำให้เกิดภาวะเลือดออกมากเกินไปหลังการบริจาค

พฤติกรรมเสี่ยง: ประตูสู่การติดเชื้อ

พฤติกรรมเสี่ยงบางอย่าง สามารถเพิ่มความเสี่ยงในการติดเชื้อและเป็นข้อห้ามในการบริจาคโลหิต ได้แก่:

• การใช้สารเสพติดทางหลอดเลือดดำ: การใช้สารเสพติดทางหลอดเลือดดำเพิ่มความเสี่ยงในการติดเชื้อไวรัสตับอักเสบและเอชไอวี ซึ่งเป็นข้อห้ามในการบริจาคโลหิต
• การมีเพศสัมพันธ์ที่ไม่ปลอดภัย: การมีเพศสัมพันธ์โดยไม่ใช้ถุงยางอนามัยกับผู้ที่มีความเสี่ยงสูงในการติดเชื้อ อาจเพิ่มความเสี่ยงในการติดเชื้อเอชไอวีและซิฟิลิส

เงื่อนไขอื่นๆ: สุขภาพโดยรวมที่สำคัญ

นอกจากโรคและพฤติกรรมเสี่ยงที่กล่าวมาแล้ว ยังมีเงื่อนไขอื่นๆ ที่อาจทำให้ไม่สามารถบริจาคโลหิตได้ เช่น:

• ผู้ที่มีแผลเปิดหรือติดเชื้อรุนแรง: ผู้ที่มีแผลเปิดหรือติดเชื้อรุนแรง ควรเลื่อนการบริจาคโลหิตออกไปจนกว่าอาการจะหายดี
• ผู้ที่กำลังรับประทานยาบางชนิด: ยาบางชนิดอาจส่งผลต่อคุณภาพของโลหิตหรือสุขภาพของผู้รับโลหิต ผู้ที่กำลังรับประทานยา ควรปรึกษาแพทย์ก่อนบริจาคโลหิต
• ผู้ที่เพิ่งได้รับการฉีดวัคซีนบางชนิด: วัคซีนบางชนิดอาจทำให้เกิดผลข้างเคียงที่อาจส่งผลต่อคุณภาพของโลหิต ผู้ที่เพิ่งได้รับการฉีดวัคซีน ควรเว้นระยะห่างตามคำแนะนำของแพทย์ก่อนบริจาคโลหิต

สรุป: ความรับผิดชอบต่อเพื่อนมนุษย์

การบริจาคโลหิตเป็นสิ่งที่ดีงาม แต่ต้องกระทำด้วยความรับผิดชอบต่อตนเองและผู้อื่น การตรวจสอบสุขภาพของตนเองอย่างละเอียดก่อนบริจาคโลหิต เป็นสิ่งสำคัญ เพื่อให้มั่นใจว่าโลหิตที่บริจาคไปนั้นปลอดภัยและเป็นประโยชน์ต่อผู้ที่ต้องการอย่างแท้จริง หากมีข้อสงสัยเกี่ยวกับสุขภาพของตนเอง ควรปรึกษาแพทย์หรือบุคลากรทางการแพทย์ก่อนตัดสินใจบริจาคโลหิต

หมายเหตุ: ข้อมูลในบทความนี้เป็นเพียงข้อมูลเบื้องต้น การตัดสินใจว่าบุคคลใดสามารถบริจาคโลหิตได้หรือไม่ ขึ้นอยู่กับการประเมินของแพทย์หรือบุคลากรทางการแพทย์ ณ หน่วยรับบริจาคโลหิต