ADH ออกฤทธิ์ที่ไหน

ADH: กุญแจสำคัญสู่การควบคุมสมดุลน้ำในร่างกาย – ออกฤทธิ์ที่ไตส่วนใด?

ฮอร์โมนแอนติไดอะเรติก (Antidiuretic Hormone – ADH) หรือที่รู้จักกันในชื่อวาโซเพรสซิน (Vasopressin) เป็นฮอร์โมนเปปไทด์ขนาดเล็กที่ร่างกายสร้างขึ้นในสมองส่วนไฮโปธาลามัส และถูกปล่อยออกมาจากต่อมใต้สมองส่วนหลัง บทบาทสำคัญที่สุดของ ADH คือการควบคุมสมดุลน้ำในร่างกาย แต่หลายคนยังคงสงสัยว่า ADH ออกฤทธิ์ที่ส่วนใดของไตกันแน่?

คำตอบคือ ADH ออกฤทธิ์หลักที่ ท่อไตส่วนปลาย (Distal Convoluted Tubule – DCT) และท่อรวบรวม (Collecting Duct) ซึ่งเป็นส่วนสุดท้ายของระบบการกรองของไต หลังจากที่สารอาหาร น้ำ และของเสียต่างๆ ถูกกรองและดูดซึมกลับไปแล้วในส่วนอื่นๆ ของไต ADH จะเข้ามาทำงานในขั้นตอนสุดท้ายนี้ เพื่อปรับระดับน้ำที่ถูกขับออกไปในรูปของปัสสาวะ

กลไกการทำงานของ ADH นั้นซับซ้อนแต่สามารถอธิบายได้อย่างกระชับ เมื่อระดับน้ำในร่างกายต่ำลง หรือความเข้มข้นของเลือดสูงขึ้น สมองจะรับรู้และกระตุ้นให้ปล่อย ADH ออกมา ADH จะเดินทางไปยังไต และจับกับตัวรับเฉพาะบนเซลล์เยื่อบุของท่อไตส่วนปลายและท่อรวบรวม การจับตัวนี้จะกระตุ้นให้เซลล์ไตสร้างและนำ อะควาพอริน-2 (Aquaporin-2) ซึ่งเป็นโปรตีนชนิดหนึ่งที่ทำหน้าที่เป็นช่องทาง (channel) ให้น้ำผ่านเข้าสู่เซลล์ได้อย่างมีประสิทธิภาพ มากขึ้นไปยังเยื่อหุ้มเซลล์ ผลที่ได้คือ น้ำจะถูกดูดซึมกลับเข้าสู่กระแสเลือดจากท่อไตส่วนปลายและท่อรวบรวม ทำให้ปริมาณปัสสาวะลดลง และความเข้มข้นของเลือดกลับคืนสู่ภาวะปกติ

หากไม่มี ADH ท่อไตส่วนปลายและท่อรวบรวมจะมีการซึมผ่านของน้ำน้อยมาก ส่งผลให้ร่างกายขับน้ำออกไปในปริมาณมาก เกิดภาวะขาดน้ำ และอาจมีอาการปัสสาวะบ่อย ปัสสาวะใส และความดันโลหิตต่ำได้

สรุปได้ว่า ADH ออกฤทธิ์ที่ท่อไตส่วนปลายและท่อรวบรวมโดยการเพิ่มการซึมผ่านของน้ำ ทำให้ร่างกายสามารถควบคุมสมดุลน้ำและความดันโลหิตได้อย่างมีประสิทธิภาพ กลไกที่ประณีตนี้แสดงให้เห็นถึงความสำคัญของ ADH ในการรักษาสภาวะสมดุลภายในร่างกาย และความละเอียดอ่อนของระบบควบคุมการทำงานภายในไต