Cortisol ส่งผลต่อตับอย่างไร

คอร์ติซอล: ดาบสองคมต่อสุขภาพตับ

คอร์ติซอล ฮอร์โมนแห่งความเครียดที่หลั่งจากต่อมหมวกไต มีบทบาทสำคัญในการเผชิญหน้ากับสถานการณ์ตึงเครียด แต่เบื้องหลังการทำงานอันน่าทึ่งนี้ คอร์ติซอลกลับส่งผลกระทบต่อตับอย่างลึกซึ้ง เปรียบเสมือนดาบสองคมที่หากควบคุมไม่ได้อาจนำไปสู่ปัญหาสุขภาพตับได้

บทบาทหลักของคอร์ติซอลในตับคือการกระตุ้นกระบวนการสร้างกลูโคสใหม่ (Gluconeogenesis) โดยเปลี่ยนสารอาหารอื่นๆ เช่น กรดอะมิโนจากกล้ามเนื้อ และกลีเซอรอลจากไขมัน ให้เป็นกลูโคส เพื่อให้ร่างกายมีพลังงานเพียงพอในภาวะฉุกเฉิน กระบวนการนี้มีความสำคัญอย่างยิ่งในการรักษาระดับน้ำตาลในเลือดให้คงที่ โดยเฉพาะในช่วงที่อดอาหารหรือออกกำลังกายอย่างหนัก

อย่างไรก็ตาม หากร่างกายผลิตคอร์ติซอลมากเกินไปในระยะยาว เช่น ในผู้ป่วยโรคคุชชิง (Cushing’s syndrome) กระบวนการสร้างกลูโคสใหม่อาจทำงานมากเกินไป นำไปสู่ภาวะน้ำตาลในเลือดสูง ไขมันพอกตับ และเพิ่มความเสี่ยงต่อการดื้ออินซูลินได้ นอกจากนี้ คอร์ติซอลยังส่งผลต่อการสังเคราะห์โปรตีนและไขมันในตับ โดยการมีคอร์ติซอลสูงเรื้อรังอาจยับยั้งการสร้างโปรตีนบางชนิด ส่งผลต่อการทำงานของเอนไซม์ตับ และกระตุ้นการสะสมไขมันในตับได้

ในอีกแง่มุมหนึ่ง หากร่างกายผลิตคอร์ติซอลไม่เพียงพอ เช่น ในผู้ป่วยโรคแอดดิสัน (Addison’s disease) ร่างกายอาจมีภาวะน้ำตาลในเลือดต่ำ เกิดอาการอ่อนเพลีย และส่งผลต่อการทำงานของตับโดยรวมได้

นอกจากผลกระทบโดยตรงต่อการเผาผลาญสารอาหาร คอร์ติซอลยังมีอิทธิพลต่อระบบภูมิคุ้มกันในตับ โดยการมีคอร์ติซอลสูงเรื้อรังอาจกดภูมิคุ้มกัน ทำให้ตับอ่อนแอต่อการติดเชื้อ และอาจเพิ่มความเสี่ยงต่อการเกิดโรคตับอักเสบเรื้อรังได้

ดังนั้น การรักษาระดับคอร์ติซอลให้อยู่ในสมดุลจึงเป็นสิ่งสำคัญอย่างยิ่งต่อสุขภาพตับ การจัดการความเครียดอย่างมีประสิทธิภาพ การรับประทานอาหารที่สมดุล หลีกเลี่ยงอาหารที่มีน้ำตาลสูง ออกกำลังกายสม่ำเสมอ และพักผ่อนให้เพียงพอ ล้วนเป็นปัจจัยสำคัญที่ช่วยควบคุมระดับคอร์ติซอล และเสริมสร้างสุขภาพตับให้แข็งแรงในระยะยาว หากคุณสงสัยว่าตนเองมีภาวะคอร์ติซอลผิดปกติ ควรปรึกษาแพทย์เพื่อรับการวินิจฉัยและรักษาอย่างถูกต้อง