ควรให้เลือดเมื่อ Hct ต่ํากว่าเท่าไหร่

ภาวะฮีมาโตคริทต่ำ: เมื่อใดควรได้รับการถ่ายเลือด?

ฮีมาโตคริท (Hct) คือค่าที่แสดงเปอร์เซ็นต์ของปริมาตรเซลล์เม็ดเลือดแดงในเลือดทั้งหมด ค่า Hct ที่ต่ำบ่งชี้ถึงภาวะโลหิตจาง ซึ่งอาจส่งผลกระทบต่อการทำงานของร่างกายอย่างมาก เนื่องจากเซลล์เม็ดเลือดแดงมีหน้าที่สำคัญในการลำเลียงออกซิเจนไปยังอวัยวะต่างๆ คำถามที่หลายคนสงสัยคือ เมื่อใดจึงควรได้รับการถ่ายเลือดเมื่อค่า Hct ต่ำ? คำตอบนั้นไม่ใช่ตัวเลขตายตัว แต่ขึ้นอยู่กับปัจจัยหลายประการ

แม้ว่าเกณฑ์ทั่วไปมักจะอยู่ที่ค่า Hct ต่ำกว่า 20-25% ซึ่งถือเป็นระดับวิกฤต แต่การตัดสินใจให้เลือดนั้นไม่เพียงพิจารณาจากค่า Hct เพียงอย่างเดียว แพทย์จะต้องประเมินอาการทางคลินิกของผู้ป่วยอย่างละเอียดถี่ถ้วน รวมถึงปัจจัยต่างๆ ดังนี้:

• ความรุนแรงของอาการ: ผู้ป่วยที่มีอาการโลหิตจางรุนแรง เช่น หอบเหนื่อยง่าย หัวใจเต้นเร็ว เวียนศีรษะ หน้ามืด หรือหมดสติ อาจจำเป็นต้องได้รับการถ่ายเลือดแม้ค่า Hct จะยังไม่ต่ำถึง 20% เนื่องจากร่างกายขาดออกซิเจนอย่างร้ายแรง

• อายุและสุขภาพโดยรวม: ผู้สูงอายุหรือผู้ป่วยที่มีโรคประจำตัวอื่นๆ อาจมีความไวต่อภาวะโลหิตจางมากกว่าคนหนุ่มสาวที่มีสุขภาพแข็งแรง จึงอาจต้องได้รับการถ่ายเลือดที่ค่า Hct สูงกว่าเล็กน้อย

• สาเหตุของภาวะโลหิตจาง: สาเหตุของภาวะโลหิตจางมีความสำคัญ การสูญเสียเลือดอย่างรวดเร็วจากอุบัติเหตุหรือการผ่าตัด จำเป็นต้องได้รับการถ่ายเลือดเพื่อทดแทนเลือดที่สูญเสียไปอย่างเร่งด่วน ในขณะที่ภาวะโลหิตจางจากการขาดธาตุเหล็กอาจได้รับการรักษาด้วยการรับประทานยาเสริมธาตุเหล็กก่อน และอาจไม่จำเป็นต้องถ่ายเลือดทันที

• การตอบสนองต่อการรักษา: หากผู้ป่วยได้รับการรักษาสาเหตุของภาวะโลหิตจางแล้ว และค่า Hct เริ่มดีขึ้น การถ่ายเลือดอาจไม่จำเป็น แต่ถ้าค่า Hct ไม่ดีขึ้นหรือแย่ลง แพทย์อาจพิจารณาการถ่ายเลือดเพื่อช่วยรักษาอาการ

• ความพร้อมของเลือด: การมีเลือดที่ตรงกลุ่มเลือดและปลอดภัยพร้อมให้ใช้ เป็นปัจจัยสำคัญที่แพทย์พิจารณา ในบางกรณี อาจต้องรอการตรวจเลือดเพื่อหาความเข้ากันได้ก่อน จึงอาจทำให้การตัดสินใจเรื่องการถ่ายเลือดล่าช้าไปบ้าง

สรุปแล้ว แม้ค่า Hct ต่ำกว่า 20-25% จะเป็นเกณฑ์สำคัญ แต่การตัดสินใจให้เลือดแก่ผู้ป่วยนั้น ต้องอาศัยดุลยพินิจของแพทย์ผู้เชี่ยวชาญ โดยพิจารณาจากอาการทางคลินิก สาเหตุของภาวะโลหิตจาง และสภาพร่างกายโดยรวมของผู้ป่วยแต่ละราย จึงควรปรึกษาแพทย์เพื่อรับคำแนะนำที่ถูกต้องและเหมาะสมที่สุด อย่าพยายามวินิจฉัยหรือรักษาตัวเอง เพราะอาจนำไปสู่ภาวะแทรกซ้อนที่ร้ายแรงได้