จมูกตันข้างเดียวเพราะอะไร

จมูกตันข้างเดียว: สาเหตุที่คุณอาจไม่เคยคิดถึง

อาการจมูกตันข้างเดียว เป็นประสบการณ์ที่หลายคนเคยเจอ อาจจะแค่รู้สึกรำคาญเล็กน้อย หรือบางครั้งก็ส่งผลต่อการนอนหลับและชีวิตประจำวันอย่างมาก คำถามที่เกิดขึ้นเสมอคือ “ทำไมถึงตันแค่ข้างเดียว?” และ “นี่เป็นสัญญาณของโรคร้ายแรงหรือไม่?”

บทความนี้จะพาคุณไปสำรวจสาเหตุของอาการจมูกตันข้างเดียว ในมุมมองที่อาจจะแตกต่างจากข้อมูลที่คุณเคยพบเจอ โดยเน้นไปที่ปัจจัยที่มักถูกมองข้าม และให้คำแนะนำเบื้องต้นในการดูแลตัวเอง

ทำไมถึงตันแค่ข้างเดียว? ไม่ใช่ทั้งสองข้าง?

คำตอบง่ายๆ คือ จมูกของเราไม่ได้ทำงานแบบสมมาตรเสมอไป มีกลไกที่เรียกว่า “วงจรการทำงานของจมูก (Nasal Cycle)” ซึ่งเกิดขึ้นตลอดเวลา โดยปกติแล้ว จมูกข้างหนึ่งจะมีการบวมของเนื้อเยื่อมากขึ้น ทำให้หายใจได้ลำบากขึ้น ในขณะที่อีกข้างหนึ่งจะโล่งสบายกว่า วงจรนี้จะสลับข้างกันไปมาทุก 2-7 ชั่วโมง โดยที่คุณอาจไม่รู้สึกตัวด้วยซ้ำ

ดังนั้น การที่จมูกตันข้างเดียว อาจเป็นแค่ส่วนหนึ่งของวงจรการทำงานปกติของจมูกเท่านั้นเอง แต่ถ้าอาการตันนั้นรบกวนการใช้ชีวิต หรือมีอาการอื่นร่วมด้วย ก็อาจเป็นสัญญาณของปัญหาอื่น

สาเหตุที่มักถูกมองข้ามของอาการจมูกตันข้างเดียว:

• ท่านอน: การนอนตะแคงข้าง จะทำให้จมูกข้างที่อยู่ด้านล่างมีเลือดไหลเวียนมาเลี้ยงมากขึ้น ทำให้เนื้อเยื่อบวมและเกิดอาการตันได้ นี่เป็นสาเหตุที่หลายคนตื่นมาแล้วรู้สึกจมูกตันข้างเดียว
• แรงโน้มถ่วง: การนั่งหรือยืนเป็นเวลานาน อาจทำให้เลือดไหลเวียนลงมาที่ศีรษะและคอมากขึ้น ส่งผลให้เนื้อเยื่อในจมูกบวมได้
• ความเครียด: ความเครียดสามารถส่งผลต่อระบบประสาทอัตโนมัติ ซึ่งควบคุมการทำงานของหลอดเลือดในจมูก ทำให้หลอดเลือดขยายตัวและเกิดอาการตันได้
• สภาพแวดล้อม: อากาศแห้ง หรือการเปลี่ยนแปลงของอุณหภูมิอย่างรวดเร็ว สามารถทำให้เยื่อบุจมูกแห้งและระคายเคือง ส่งผลให้เกิดอาการบวมและตันได้
• การใช้ยาบางชนิด: ยาบางชนิด เช่น ยาแก้หวัดที่มีส่วนผสมของสาร Decongestant (ยาแก้คัดจมูก) หากใช้ต่อเนื่องนานเกินไป อาจทำให้เกิดอาการ “Rebound Congestion” ซึ่งทำให้จมูกตันมากขึ้นกว่าเดิม
• ความผิดปกติทางกายวิภาค: ในบางกรณี จมูกตันข้างเดียวอาจเกิดจากความผิดปกติทางกายวิภาค เช่น ผนังกั้นช่องจมูกคด (Deviated Nasal Septum) หรือมีติ่งเนื้อในจมูก (Nasal Polyps) ซึ่งอาจทำให้จมูกข้างใดข้างหนึ่งแคบลงและเกิดอาการตันได้ง่าย

เมื่อไหร่ที่ควรไปพบแพทย์?

อาการจมูกตันข้างเดียวส่วนใหญ่มักไม่เป็นอันตราย และสามารถหายได้เอง แต่หากมีอาการดังต่อไปนี้ ควรรีบไปพบแพทย์เพื่อวินิจฉัยและรับการรักษาที่เหมาะสม:

• จมูกตันเรื้อรัง เป็นๆ หายๆ หรือเป็นต่อเนื่องนานเกิน 2 สัปดาห์
• มีน้ำมูกสีเขียว หรือสีเหลืองข้น
• มีเลือดกำเดาไหลบ่อย
• มีอาการปวดบริเวณใบหน้า หรือศีรษะ
• มีปัญหาในการได้กลิ่น
• มีอาการนอนกรน หรือหยุดหายใจขณะหลับ

ดูแลตัวเองเบื้องต้นอย่างไร?

• ล้างจมูกด้วยน้ำเกลือ: การล้างจมูกด้วยน้ำเกลือ จะช่วยทำความสะอาดสิ่งสกปรกและความระคายเคืองในจมูก ทำให้จมูกโล่งขึ้น
• ใช้เครื่องทำความชื้น: การใช้เครื่องทำความชื้นในห้องนอน จะช่วยเพิ่มความชื้นในอากาศ ป้องกันไม่ให้เยื่อบุจมูกแห้ง
• หลีกเลี่ยงสารก่อภูมิแพ้: หากทราบว่าแพ้สารใด ควรหลีกเลี่ยงการสัมผัสสารนั้น
• พักผ่อนให้เพียงพอ: การพักผ่อนที่เพียงพอ จะช่วยลดความเครียดและเสริมสร้างภูมิคุ้มกันของร่างกาย

อาการจมูกตันข้างเดียว อาจเป็นเรื่องเล็กๆ น้อยๆ ที่เกิดขึ้นได้ในชีวิตประจำวัน แต่การสังเกตอาการและเข้าใจถึงสาเหตุที่แท้จริง จะช่วยให้คุณดูแลตัวเองได้อย่างเหมาะสม และรู้ว่าเมื่อไหร่ที่ควรไปพบแพทย์เพื่อรับการรักษาที่ถูกต้อง