ทำไมเป็นหวัดแล้วจมูกตัน

ไขปริศนาจมูกตัน: เบื้องหลังความน่ารำคาญเมื่อเป็นหวัด

อาการคัดจมูก น้ำมูกไหล เป็นของคู่กันกับหวัดที่ใครๆ ก็เคยประสบพบเจอ ความรู้สึกเหมือนมีก้อนสำลีอุดจมูก หายใจไม่สะดวก สร้างความทรมานไม่น้อยเลยทีเดียว แต่เคยสงสัยกันไหมว่า ทำไมเวลาเป็นหวัด จมูกถึงได้ตันนัก? เรื่องนี้ไม่ใช่เรื่องบังเอิญ แต่เป็นกลไกการป้องกันตัวเองอันน่าทึ่งของร่างกายเรา

เมื่อเชื้อไวรัสหวัดบุกรุกเข้าสู่ร่างกาย ระบบภูมิคุ้มกันจะทำงานอย่างแข็งขันเพื่อต่อสู้กับผู้บุกรุกตัวฉกาจเหล่านี้ หนึ่งในแนวรบของระบบภูมิคุ้มกันคือการกระตุ้นให้เกิดการอักเสบภายในโพรงจมูก การอักเสบนี้เป็นกระบวนการที่ซับซ้อน โดยมีสารสื่ออักเสบหลากหลายชนิดเข้ามาเกี่ยวข้อง ตัวละครสำคัญที่ทำให้เกิดอาการคัดจมูกคือ “ฮีสทามีน” เจ้าสารเคมีตัวนี้จะถูกปล่อยออกมาจากเซลล์มาสต์เซลล์ (Mast cell) ซึ่งเป็นเซลล์ภูมิคุ้มกันชนิดหนึ่งที่ประจำการอยู่ในเนื้อเยื่อต่างๆ รวมถึงเยื่อบุโพรงจมูก

ฮีสทามีนที่ถูกปล่อยออกมาจะทำให้หลอดเลือดในโพรงจมูกขยายตัว ส่งผลให้เลือดไหลเวียนมายังบริเวณนี้มากขึ้น พร้อมๆ กับที่เนื้อเยื่อรอบๆ หลอดเลือดบวมขึ้น นอกจากนี้ ฮีสทามีนยังกระตุ้นต่อมสร้างน้ำมูกให้ผลิตน้ำมูกออกมามากขึ้นอีกด้วย ปรากฏการณ์ทั้งหมดนี้ส่งผลให้ทางเดินหายใจในโพรงจมูกแคบลง อากาศจึงผ่านเข้าออกได้ยากลำบาก ทำให้เรารู้สึกคัดจมูก หายใจไม่สะดวก และต้องหายใจทางปากแทน

แม้ว่าอาการคัดจมูกจะสร้างความรำคาญ แต่มันก็เป็นสัญญาณบ่งบอกว่าร่างกายเรากำลังต่อสู้กับเชื้อโรคอย่างเต็มที่ น้ำมูกที่ถูกผลิตออกมามากมายนั้น ทำหน้าที่ดักจับเชื้อไวรัสและสิ่งแปลกปลอมต่างๆ ป้องกันไม่ให้เชื้อโรคเหล่านี้แพร่กระจายลึกลงไปในระบบทางเดินหายใจ และช่วยชะล้างเอาเชื้อโรคออกจากร่างกาย ดังนั้น อาการคัดจมูกจึงเป็นกลไกป้องกันตัวเองที่สำคัญของร่างกาย แม้จะน่ารำคาญ แต่ก็เป็นสิ่งจำเป็นเพื่อให้เราหายจากหวัดได้เร็วขึ้น