ภาวะ DSS คืออะไร

ภาวะช็อกจากการติดเชื้อไข้เลือดออก (DSS): ภัยเงียบที่ต้องรู้และรับมืออย่างทันท่วงที

ไข้เลือดออก โรคที่มียุงลายเป็นพาหะ ยังคงเป็นปัญหาสาธารณสุขที่สำคัญในหลายประเทศทั่วโลก รวมถึงประเทศไทย แม้ว่าส่วนใหญ่ของผู้ป่วยจะมีอาการไม่รุนแรงและหายได้เอง แต่ในบางรายโดยเฉพาะอย่างยิ่งในกลุ่มเด็กและผู้ที่เคยติดเชื้อไข้เลือดออกมาก่อน อาจเกิดภาวะแทรกซ้อนที่รุนแรงถึงชีวิตได้ ภาวะแทรกซ้อนที่น่ากังวลและต้องเฝ้าระวังอย่างใกล้ชิดคือ ภาวะช็อกจากการติดเชื้อไข้เลือดออก หรือ Dengue Shock Syndrome (DSS)

ภาวะ DSS ไม่ได้เกิดจากเชื้อไวรัสไข้เลือดออกโดยตรง แต่เป็นผลมาจาก ปฏิกิริยาตอบสนองของร่างกายที่รุนแรงเกินไปต่อการติดเชื้อ กลไกสำคัญที่ทำให้เกิด DSS คือ การรั่วของพลาสมา (Plasma Leakage) ออกจากหลอดเลือดฝอย ทำให้ปริมาณเลือดในระบบไหลเวียนโลหิตลดลงอย่างรวดเร็ว เมื่อปริมาณเลือดลดลง ความดันโลหิตก็จะลดต่ำลงตามไปด้วย หัวใจต้องทำงานหนักขึ้นเพื่อสูบฉีดเลือดไปเลี้ยงอวัยวะต่างๆ ส่งผลให้ชีพจรเต้นเร็วและอ่อนแรง หากปล่อยทิ้งไว้โดยไม่ได้รับการรักษา อวัยวะสำคัญต่างๆ เช่น สมอง ไต หัวใจ และปอด จะขาดเลือดไปเลี้ยงและทำงานล้มเหลว นำไปสู่ภาวะช็อกและเสียชีวิตในที่สุด

อะไรคือสัญญาณอันตรายที่บ่งบอกถึงภาวะ DSS?

การสังเกตอาการอย่างใกล้ชิดเป็นสิ่งสำคัญอย่างยิ่ง โดยเฉพาะอย่างยิ่งในช่วงที่ไข้ลดลง ซึ่งเป็นช่วงที่มักเกิดภาวะ DSS อาการที่ควรเฝ้าระวัง ได้แก่:

• ไข้ลดลงอย่างรวดเร็ว แต่ผู้ป่วยกลับมีอาการทรุดลง อ่อนเพลียมาก ซึมลง หรือกระสับกระส่าย
• ปวดท้องรุนแรง อาจมีอาการคลื่นไส้ อาเจียน หรือถ่ายเป็นเลือด
• มีเลือดออกง่าย เช่น เลือดกำเดาไหล เลือดออกตามไรฟัน หรือมีจุดเลือดออกตามผิวหนัง
• มือเท้าเย็นและชื้น ผิวหนังซีด
• ปัสสาวะน้อยลง หรือไม่ปัสสาวะเลย
• ชีพจรเต้นเร็วและอ่อนแรง ความดันโลหิตต่ำ

การวินิจฉัยและการรักษาภาวะ DSS

หากพบอาการดังกล่าวข้างต้น ควรรีบนำผู้ป่วยไปพบแพทย์โดยด่วน การวินิจฉัยภาวะ DSS ทำได้โดยการตรวจร่างกายอย่างละเอียด ร่วมกับการตรวจทางห้องปฏิบัติการ เช่น การตรวจความเข้มข้นของเลือด (Hematocrit) ซึ่งจะสูงขึ้นเนื่องจากการรั่วของพลาสมา การตรวจเกล็ดเลือด ซึ่งมักจะต่ำลง และการตรวจการทำงานของอวัยวะต่างๆ

การรักษาภาวะ DSS มุ่งเน้นไปที่การ ชดเชยปริมาณเลือดที่รั่วไหลออกไป โดยการให้น้ำเกลือหรือสารละลายทางหลอดเลือดดำอย่างรวดเร็ว เพื่อรักษาระดับความดันโลหิตและให้เลือดไปเลี้ยงอวัยวะต่างๆ อย่างเพียงพอ นอกจากนี้ แพทย์อาจพิจารณาให้เลือดหรือส่วนประกอบของเลือด หากผู้ป่วยมีภาวะเลือดออกรุนแรง การติดตามสัญญาณชีพและการทำงานของอวัยวะต่างๆ อย่างใกล้ชิดเป็นสิ่งสำคัญ เพื่อให้การรักษาเป็นไปอย่างมีประสิทธิภาพ

การป้องกันภาวะ DSS

แม้ว่าภาวะ DSS จะเป็นภาวะที่อันตราย แต่ก็สามารถป้องกันได้โดย:

• ป้องกันตัวเองจากการถูกยุงกัด โดยการใช้ยาทากันยุง สวมเสื้อผ้าที่ปกปิดมิดชิด และนอนในมุ้ง
• กำจัดแหล่งเพาะพันธุ์ยุงลาย ในบริเวณบ้านและชุมชน
• รีบไปพบแพทย์เมื่อมีอาการไข้ และสงสัยว่าอาจเป็นไข้เลือดออก เพื่อรับการวินิจฉัยและการรักษาที่เหมาะสม
• ติดตามอาการอย่างใกล้ชิด โดยเฉพาะอย่างยิ่งในช่วงที่ไข้ลดลง และหากพบอาการผิดปกติ ควรรีบปรึกษาแพทย์ทันที

สรุป

ภาวะช็อกจากการติดเชื้อไข้เลือดออก (DSS) เป็นภาวะแทรกซ้อนที่ร้ายแรงของโรคไข้เลือดออก การตระหนักถึงสัญญาณอันตราย การเข้ารับการรักษาอย่างรวดเร็ว และการป้องกันตัวเองจากการติดเชื้อ เป็นสิ่งสำคัญที่จะช่วยลดความเสี่ยงในการเกิดภาวะ DSS และช่วยชีวิตผู้ป่วยได้

Disclaimer: บทความนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อให้ข้อมูลเท่านั้น ไม่ได้มีเจตนาเพื่อใช้ในการวินิจฉัยหรือรักษาโรค หากมีข้อสงสัยหรืออาการผิดปกติ ควรปรึกษาแพทย์ผู้เชี่ยวชาญ