อัลตร้าซาวด์ ดูอะไรได้บ้าง

มองทะลุร่างกายด้วยคลื่นเสียง: อัลตร้าซาวด์ ตรวจอะไรได้บ้าง?

อัลตร้าซาวด์ (Ultrasound) หรือที่เราเรียกกันติดปากว่า “ตรวจเสียง” เป็นเทคนิคการตรวจทางการแพทย์ที่ใช้คลื่นเสียงความถี่สูงในการสร้างภาพของโครงสร้างภายในร่างกาย แตกต่างจากการถ่ายภาพรังสีเอกซ์ (X-ray) ที่ใช้รังสีไอออนไนซ์ อัลตร้าซาวด์เป็นวิธีที่ปลอดภัย ไม่เจ็บปวด และไม่ก่อให้เกิดอันตรายจากรังสี ด้วยคุณสมบัติเหล่านี้ ทำให้อัลตร้าซาวด์เป็นวิธีการตรวจวินิจฉัยที่นิยมใช้กันอย่างแพร่หลาย แต่หลายคนอาจยังไม่ทราบถึงความสามารถอันหลากหลายของมัน

อัลตร้าซาวด์ไม่ได้แค่บอกว่า “มีก้อน” แต่สามารถให้รายละเอียดที่ละเอียดอ่อนกว่านั้นมาก แพทย์สามารถใช้มันในการตรวจสอบอวัยวะต่างๆ ได้หลากหลาย ขึ้นอยู่กับชนิดของหัวตรวจและความเชี่ยวชาญของผู้ทำการตรวจ โดยภาพที่ได้จะแสดงให้เห็นถึงขนาด รูปร่าง เนื้อสัมผัส และความสัมพันธ์ของโครงสร้างต่างๆ ภายในร่างกาย และสิ่งที่อัลตร้าซาวด์สามารถตรวจพบได้นั้นครอบคลุมตั้งแต่หัวจรดเท้า ตัวอย่างเช่น:

ระบบทางเดินอาหาร:

• ตับ: ตรวจหาความผิดปกติ เช่น การอักเสบของตับ (Hepatitis), ไขมันพอกตับ (Fatty Liver), ซีสต์ในตับ, เนื้องอกในตับ และสามารถประเมินขนาดและโครงสร้างของตับได้
• ถุงน้ำดี: ตรวจหาการอักเสบของถุงน้ำดี (Cholecystitis), นิ่วในถุงน้ำดี, โพลิปในถุงน้ำดี
• ตับอ่อน: ตรวจหาการอักเสบของตับอ่อน (Pancreatitis), เนื้องอกในตับอ่อน (แม้จะไม่ได้ให้รายละเอียดมากเท่ากับวิธีการตรวจอื่นๆ)
• ไส้ติ่ง: ตรวจหาการอักเสบของไส้ติ่ง (Appendicitis) โดยมองหาความหนาของผนังไส้ติ่งและของเหลวรอบๆ
• ลำไส้: ตรวจหาการอักเสบ การติดเชื้อ หรือการอุดตันในลำไส้ แม้จะมองเห็นได้ไม่ชัดเจนเท่าอวัยวะอื่นๆ แต่สามารถช่วยให้แพทย์พิจารณาการตรวจเพิ่มเติมได้

ระบบทางนรีเวช:

• มดลูกและรังไข่: ตรวจหาเนื้องอก ถุงน้ำ การตั้งครรภ์นอกมดลูก และติดตามการเจริญเติบโตของทารกในครรภ์ ซึ่งเป็นการใช้งานที่แพร่หลายที่สุดของอัลตร้าซาวด์
• ตรวจชิ้นเนื้อ (Biopsy): สามารถใช้ร่วมกับการเจาะตรวจชิ้นเนื้อเพื่อนำชิ้นเนื้อมาตรวจทางพยาธิวิทยา

ระบบทางเดินปัสสาวะ:

• ไต: ตรวจหาการติดเชื้อ นิ่วในไต และซีสต์ในไต
• กระเพาะปัสสาวะ: ตรวจหานิ่วในกระเพาะปัสสาวะ การอักเสบ และเนื้องอก

ระบบอื่นๆ:

• ต่อมไทรอยด์: ตรวจหาความผิดปกติของต่อมไทรอยด์ เช่น ก้อน การอักเสบ
• หัวใจ: (Echocardiogram) ตรวจหาความผิดปกติของหัวใจ เช่น ความผิดปกติของลิ้นหัวใจ การทำงานของหัวใจ

ข้อจำกัดของอัลตร้าซาวด์:

แม้จะมีประโยชน์มากมาย อัลตร้าซาวด์ก็มีข้อจำกัด เช่น ไม่สามารถมองทะลุกระดูกได้อย่างชัดเจน หรืออาจให้ภาพที่ไม่ชัดเจนในผู้ป่วยที่มีไขมันในช่องท้องมาก จึงอาจต้องใช้การตรวจวิธีอื่นๆ ร่วมด้วยเพื่อให้ได้การวินิจฉัยที่สมบูรณ์

สรุปแล้ว อัลตร้าซาวด์เป็นเครื่องมือทางการแพทย์ที่ทรงประสิทธิภาพ ช่วยให้แพทย์สามารถตรวจหาความผิดปกติต่างๆ ได้อย่างรวดเร็ว ปลอดภัย และไม่เจ็บปวด ทำให้การวินิจฉัยโรคมีความแม่นยำมากขึ้น และนำไปสู่การรักษาที่เหมาะสม อย่างไรก็ตาม ควรปรึกษาแพทย์เพื่อรับคำแนะนำเกี่ยวกับความเหมาะสมในการตรวจอัลตร้าซาวด์ และตีความผลการตรวจอย่างถูกต้อง อย่าพยายามวินิจฉัยโรคด้วยตนเองจากผลการตรวจอัลตร้าซาวด์