Wat zijn de medicatiegroepen?

Medicatiegroepen in de Psychiatrie: Een Overzicht

De psychiatrie maakt gebruik van diverse medicatiegroepen om de symptomen van uiteenlopende psychische aandoeningen te behandelen. Het is cruciaal om te begrijpen dat deze medicijnen niet “genezen”, maar wel de ernst van symptomen kunnen verminderen en de levenskwaliteit van patiënten verbeteren. De keuze voor een specifieke medicatie en dosering is altijd maatwerk en gebeurt in nauw overleg tussen psychiater en patiënt. Hieronder een overzicht van de belangrijkste medicatiegroepen:

1. Antidepressiva: Deze groep medicijnen wordt voornamelijk ingezet bij de behandeling van depressieve stoornissen, maar ook bij angststoornissen, paniekstoornissen en sommige vormen van OCD (obsessieve-compulsieve stoornis). Ze werken door de neurotransmitterbalans in de hersenen te herstellen. Er zijn verschillende subtypes antidepressiva, elk met hun eigen werkingsmechanisme en bijwerkingenprofiel:

• Selectieve Serotonine Heropname Remmers (SSRI’s): De meest voorgeschreven groep, met minder bijwerkingen dan oudere antidepressiva. Voorbeelden zijn citalopram, sertraline en fluoxetine.
• Serotonine-Noradrenaline Heropname Remmers (SNRI’s): Werken op zowel serotonine als noradrenaline. Voorbeelden zijn venlafaxine en duloxetine.
• Tricyclische Antidepressiva (TCA’s): Oudere groep met meer bijwerkingen, maar soms effectiever bij bepaalde patiënten.
• Monoamine Oxidase Remmers (MAO-remmers): Worden minder vaak voorgeschreven vanwege interacties met voeding en andere medicijnen.

2. Antipsychotica: Deze medicijnen worden gebruikt bij psychoses, schizofrenie, bipolaire stoornis (in combinatie met stemmingsstabilisatoren) en andere psychische aandoeningen met psychotische kenmerken zoals wanen en hallucinaties. Ze werken door de activiteit van dopamine en andere neurotransmitters te beïnvloeden. We onderscheiden:

• Typische antipsychotica: Oudere generatie met meer bijwerkingen, zoals bewegingsstoornissen (extrapyramidale symptomen).
• Atypische antipsychotica: Nieuwere generatie met vaak een beter bijwerkingenprofiel, hoewel ook deze medicijnen bijwerkingen kunnen hebben. Voorbeelden zijn risperidon, olanzapine en quetiapine.

3. Benzodiazepinen: Deze medicijnen hebben een kalmerende en angstremmende werking. Ze worden vaak kortdurend voorgeschreven bij acute angst, slapeloosheid en onrust. Langdurig gebruik kan leiden tot afhankelijkheid en gewenning. Voorbeelden zijn diazepam en alprazolam. Het is belangrijk te benadrukken dat benzodiazepinen geen eerste keus zijn voor de behandeling van angststoornissen op de lange termijn.

4. Stemmingsstabilisatoren: Deze medicijnen helpen bij het reguleren van extreme stemmingsschommelingen, zoals bij bipolaire stoornis. Lithium is de meest bekende stemmingsstabilisator, naast andere medicijnen zoals valproaat en lamotrigine.

5. Psychostimulantia: Deze medicijnen worden voornamelijk gebruikt bij de behandeling van ADHD (aandachtstekort hyperactiviteit stoornis). Ze verhogen de activiteit van dopamine en noradrenaline in de hersenen, wat kan leiden tot verbetering van concentratie en impulscontrole. Voorbeelden zijn methylfenidaat en amfetamine.

Dit overzicht is niet uitputtend, en er zijn nog andere medicatiegroepen en specifieke medicijnen binnen deze groepen beschikbaar. De keuze voor de juiste medicatie is een complex proces dat afhangt van diverse factoren, waaronder de diagnose, de ernst van de symptomen, de medische voorgeschiedenis van de patiënt en eventuele bijwerkingen. Raadpleeg altijd een arts of psychiater voor advies over medicatie bij psychische problemen.