Wat is de oorzaak van te veel kalium in het bloed?

Te veel kalium in het bloed: meer dan alleen bananen

Een verhoogd kaliumgehalte in het bloed, hyperkaliëmie genoemd, is een ernstige aandoening die, indien onbehandeld, levensbedreigend kan zijn. Hoewel veel mensen kalium associëren met bananen en andere voedingsmiddelen rijk aan dit mineraal, is een te hoge inname via de voeding zelden de oorzaak van hyperkaliëmie. De werkelijke oorzaken liggen veel complexer en vaak dieper geworteld in bestaande gezondheidsproblemen.

De belangrijkste boosdoener is nierfalen. De nieren spelen een cruciale rol bij het reguleren van de kaliumspiegel in het lichaam. Ze filteren afvalstoffen, waaronder overtollig kalium, uit het bloed en scheiden dit uit via de urine. Bij nierinsufficiëntie of -falen functioneren de nieren niet optimaal, waardoor kalium zich ophoopt in het bloed. Dit is verreweg de meest voorkomende oorzaak van hyperkaliëmie. De ernst van de hyperkaliëmie is direct gerelateerd aan de ernst van het nierfalen.

Naast nierproblemen, kunnen ook bepaalde medicijnen een verhoogd kaliumgehalte veroorzaken. Dit geldt met name voor:

• ACE-remmers en angiotensine II-receptorblokkers (ARB’s): Deze medicijnen worden vaak voorgeschreven bij hoge bloeddruk en hartfalen, maar kunnen de uitscheiding van kalium door de nieren verminderen.
• Kaliumsparende diuretica: Deze diuretica (plaspillen) verhogen de uitscheiding van natrium, maar sparen kalium. Dit kan leiden tot een ophoping van kalium in het bloed, vooral bij patiënten met een verminderde nierfunctie.
• Niet-steroïde anti-inflammatoire geneesmiddelen (NSAID’s): Hoewel minder frequent, kunnen NSAID’s in sommige gevallen de kaliumspiegel beïnvloeden.
• Helicobacter pylori behandeling: Bepaalde medicijnen gebruikt in de behandeling van een maagzweer kunnen ook kaliumspiegels beïnvloeden.

Andere, minder vaak voorkomende oorzaken van hyperkaliëmie zijn:

• Ernstige dehydratie: Een tekort aan vocht kan de kaliumconcentratie in het bloed verhogen.
• Diabetes: Onbehandelde of slecht gereguleerde diabetes kan leiden tot hyperkaliëmie.
• Spierbeschadiging (rhabdomyolyse): Bij ernstige spierbeschadiging komt kalium vrij uit de spiercellen in de bloedbaan.
• Aangeboren of verworven nierafwijkingen: Sommige mensen zijn geboren met aandoeningen die de nierfunctie beïnvloeden, wat kan leiden tot hyperkaliëmie.
• Addison’s ziekte: Een zeldzame aandoening waarbij de bijnieren onvoldoende hormonen produceren.

Het is belangrijk te benadrukken dat een hoge kaliuminname via voedsel in de meeste gevallen geen oorzaak is van hyperkaliëmie. Mensen met een gezonde nierfunctie kunnen overtollig kalium efficiënt uitscheiden. Slechts in uitzonderlijke gevallen, bijvoorbeeld bij patiënten met een ernstige nierinsufficiëntie die een zeer kaliumrijk dieet volgen, kan dit een probleem vormen.

Hyperkaliëmie kan ernstige hartritmestoornissen veroorzaken en moet altijd door een arts worden gediagnosticeerd en behandeld. Indien u vermoedt dat u hyperkaliëmie heeft, neem dan direct contact op met uw huisarts.