Welk hormoon is verhoogd bij mensen met een depressie?

Het grillige cortisol: een hormoonspel in de depressie

Depressie, een complexe aandoening die miljoenen mensen wereldwijd treft, is niet zomaar een kwestie van ‘laag in de put’ zitten. Achter de emotionele malaise schuilt een ingewikkeld samenspel van biologische, psychologische en sociale factoren. Een steeds duidelijker beeld ontstaat van de rol die hormonen spelen, met name cortisol, het hormoon dat onlosmakelijk verbonden is met onze stressrespons.

Hoewel er geen enkel hormoon is dat dé oorzaak van depressie is, wijzen talloze studies naar een ontregeling van het cortisolniveau als een belangrijke bijdragende factor. In tegenstelling tot de populaire misvatting dat bij depressie alleen sprake is van een verlaagde cortisolspiegel, is het beeld genuanceerder. Het is niet zozeer de absolute waarde van cortisol die doorslaggevend is, maar veeleer de patroonvorming van de cortisolsecretie gedurende de dag.

Bij gezonde individuen vertoont de cortisolspiegel een duidelijke circadiane ritmiek: de hoogste concentraties worden gemeten in de ochtend, waarna de niveaus gedurende de dag geleidelijk afnemen. Bij mensen met een depressie is dit patroon vaak verstoord. Hoewel soms een verlaagd cortisolniveau wordt waargenomen, is het veel vaker zo dat de cortisolspiegel verhoogd is, of onregelmatig schommelt. Deze grillige afgifte van cortisol draagt bij aan de symptomen van depressie op verschillende manieren:

• Verhoogde alertheid en prikkelbaarheid: Een chronisch verhoogd cortisolniveau houdt het lichaam in een constante staat van paraatheid, wat leidt tot vermoeidheid, slaapproblemen, concentratieproblemen en prikkelbaarheid. De overmatige stressreactie verergert de emotionele instabiliteit.

• Verzwakt immuunsysteem: Langdurige blootstelling aan hoge cortisolspiegels onderdrukt het immuunsysteem, waardoor men vatbaarder wordt voor infecties en andere ziekten. Dit draagt bij aan de algehele malaise die vaak gepaard gaat met depressie.

• Invloed op de hersenen: Cortisol beïnvloedt de hersenen op diverse manieren, waaronder de neurotransmitterbalans. Een disbalans in neurotransmitters, zoals serotonine en dopamine, wordt beschouwd als een belangrijke factor in het ontstaan van depressie. Een onregelmatige cortisolproductie kan deze disbalans verder versterken.

Het is belangrijk te benadrukken dat een verhoogd cortisolniveau niet de enige oorzaak van depressie is, en ook geen betrouwbare diagnostische marker. De relatie tussen cortisol en depressie is complex en waarschijnlijk onderdeel van een groter netwerk van hormonale en neurochemische interacties. Verdere onderzoek is nodig om de precieze mechanismen te ontrafelen. Echter, het begrijpen van de rol van cortisol bij depressie kan leiden tot betere diagnostische tools en behandelstrategieën, gericht op het herstellen van de hormonale balans naast andere therapeutische interventies.