Kan een werkgever een bereikbaarheidsdienst verplichten?

Bereikbaarheidsdienst: Mag uw werkgever dit zomaar eisen?

De telefoon gaat om 3 uur ‘s nachts. Een zucht. U weet het al: een probleem op het werk dat acuut uw aandacht vereist. Bereikbaarheidsdiensten, ook wel consignatiediensten genoemd, zijn voor veel werknemers een realiteit. Maar mag uw werkgever u zomaar verplichten om bereikbaarheidsdiensten te draaien? Het antwoord is genuanceerd en afhankelijk van verschillende factoren.

De basis: overeenkomst is essentieel

In de kern geldt dat een werkgever een bereikbaarheidsdienst alleen mag verplichten als dit vooraf is overeengekomen. Deze overeenkomst kan op twee manieren vastgelegd zijn:

• Collectieve Arbeidsovereenkomst (CAO): Staat in de CAO van uw branche of bedrijf expliciet vermeld dat bereikbaarheidsdiensten onderdeel van uw functie kunnen zijn? Dan is het waarschijnlijk toegestaan. Het is belangrijk om deze CAO grondig te bestuderen en te kijken naar de specifieke voorwaarden.
• Individuele arbeidsovereenkomst: In uw persoonlijke contract kan eveneens een clausule staan over bereikbaarheidsdiensten. Ook hier is de formulering cruciaal. Staat er bijvoorbeeld een algemene formulering over “werkzaamheden die redelijkerwijs van de werknemer verwacht mogen worden” of wordt de bereikbaarheidsdienst specifiek genoemd?

Redelijkheid en billijkheid: past het bij uw functie?

Zelfs als er een bepaling in de CAO of uw arbeidsovereenkomst staat, betekent dat nog niet automatisch dat de werkgever u onbeperkt kan inroosteren voor bereikbaarheidsdiensten. De eisen van redelijkheid en billijkheid spelen namelijk ook een belangrijke rol. Dit betekent dat de aard van uw functie de bereikbaarheidsdienst moet rechtvaardigen. Van een schoonmaker kan bijvoorbeeld minder snel verwacht worden dat hij/zij bereikbaarheidsdiensten draait dan van een IT-specialist verantwoordelijk voor kritieke systemen.

Wat als er niets is afgesproken?

Staat er niets over bereikbaarheidsdiensten in uw CAO of arbeidsovereenkomst? Dan kan de werkgever u in principe niet zomaar verplichten om ze te draaien. Het opleggen van een dergelijke verplichting zou een eenzijdige wijziging van de arbeidsvoorwaarden zijn, wat in de meeste gevallen niet is toegestaan.

Compensatie: een cruciale factor

Als u verplicht bent om bereikbaarheidsdiensten te draaien, heeft u doorgaans recht op een adequate compensatie. Deze compensatie kan variëren:

• Financiële vergoeding: Een vast bedrag per uur, dag of week dat u bereikbaar bent.
• Tijd voor tijd: Gecompenseerde vrije tijd voor de uren dat u bereikbaar bent.
• Combinatie: Een combinatie van een financiële vergoeding en gecompenseerde vrije tijd.

De hoogte en vorm van de compensatie moet redelijk zijn en rekening houden met de impact van de bereikbaarheidsdienst op uw privéleven.

Conclusie: wees alert en zoek informatie

Kortom, of uw werkgever u mag verplichten tot bereikbaarheidsdiensten is afhankelijk van de CAO, uw arbeidsovereenkomst, de aard van uw functie en de redelijkheid van de eisen. Het is van groot belang om uw rechten en plichten te kennen en hierover open te communiceren met uw werkgever. Indien u twijfelt, raadpleeg dan uw vakbond of een jurist gespecialiseerd in arbeidsrecht. Door goed geïnformeerd te zijn, kunt u ervoor zorgen dat u niet voor onaangename verrassingen komt te staan en dat uw belangen worden beschermd.