Welke voorwerpen zijn vatbaar voor inbeslagname?

Wat kan de politie in beslag nemen? Een overzicht van inbeslagname

De politie heeft het recht om in het kader van een onderzoek bepaalde voorwerpen in beslag te nemen. Dit recht is vastgelegd in de wet en is cruciaal voor het oplossen van misdrijven en het voorkomen van verdere schade. Maar welke voorwerpen zijn nu precies vatbaar voor inbeslagname? Het is niet zo simpel als het lijkt, want de wetgeving is breed geformuleerd en de precieze reikwijdte hangt af van de concrete situatie en het soort delict. Over het algemeen kunnen we vier belangrijke categorieën onderscheiden:

1. Voorwerpen relevant voor de waarheidsvinding: Dit is de meest voorkomende reden voor inbeslagname. Hierbij gaat het om alle voorwerpen die mogelijk relevante informatie bevatten over een gepleegd misdrijf. Denk hierbij aan:

• Bewijsmateriaal: Denk aan wapens, drugs, gestolen goederen, documenten (contracten, e-mails, dagboeken), telefoons, computers en andere elektronische apparaten met data. De lijst is eindeloos en hangt geheel af van het type misdrijf. Een lege huls bij een moord is net zo relevant als een bonnetje bij een diefstal.
• Sporen: Dit omvat biologisch materiaal (DNA, haren), vingerafdrukken, schoensporen en andere sporen die kunnen helpen bij het identificeren van de dader(s) of het reconstrueren van de gebeurtenissen.
• Getuigenverklaringen (in materiële vorm): Een geschreven verklaring of een opgenomen interview kan als bewijsmateriaal worden beschouwd en in beslag worden genomen.

2. Voorwerpen die bewijs vormen van wederrechtelijk verkregen voordeel: Bij veel misdrijven, zoals fraude of witwassen, is het doel het verkrijgen van onrechtmatig voordeel. Inbeslagname van dit voordeel of de opbrengsten ervan is een essentieel onderdeel van de bestraffing. Voorbeelden hiervan zijn:

• Bankrekeningen en beleggingen: Geld of activa die zijn verkregen door criminele activiteiten.
• Onroerende goederen: Huizen, auto’s en andere bezittingen die zijn gekocht met crimineel geld.
• Luxegoederen: Duurzaam producten zoals sieraden, horloges of kunstwerken verkregen met wederrechtelijk voordeel.

3. Voorwerpen vatbaar voor verbeurdverklaring: Verbeurdverklaring betekent dat een voorwerp definitief in eigendom van de staat overgaat. Dit is vaak het geval bij voorwerpen die direct verband houden met het misdrijf, zoals de gebruikte wapens of drugs bij een drugsdelict. De rechter beslist uiteindelijk over de verbeurdverklaring.

4. Zaken die uit de roulatie moeten worden gehaald: In sommige gevallen worden voorwerpen in beslag genomen om te voorkomen dat ze verder schade of gevaar veroorzaken. Dit kan bijvoorbeeld het geval zijn bij:

• Gevaarlijke stoffen: Chemische producten, explosieven of biologische wapens.
• Illegale wapens: Vuurwapens die zonder vergunning worden bezeten.
• Gevaarlijke producten: Producten die een gevaar vormen voor de volksgezondheid of veiligheid, zoals vervalst voedsel of medicijnen.

Belangrijk om te onthouden: De politie mag alleen inbeslagnemen op basis van een wettelijke grondslag. Het inbeslagnemen van voorwerpen moet proportioneel zijn aan het onderzoek en er moeten duidelijke aanwijzingen zijn dat de voorwerpen relevant zijn voor het onderzoek. Indien er twijfel is over de rechtmatigheid van de inbeslagname, kan juridisch advies worden ingewonnen. Een advocaat kan de rechten van de betrokkene behartigen.