Di tích lịch sử Bến phà Xuân Sơn

Nếu có dịp đặt chân đến Phong Nha Kẻ Bàng, bạn sẽ chẳng thể nào quên được bức tranh thiên nhiên hùng vĩ cùng những câu chuyện lịch sử bi tráng. Với tôi, một người con sinh ra và lớn lên trên mảnh đất này, Bến phà Xuân Sơn bên dòng sông Son thơ mộng lại có một vị trí đặc biệt trong trái tim. Nó không chỉ là một địa danh, mà còn là một phần ký ức, một niềm tự hào.

Đài tưởng niệm Bến phà Xuân Sơn Phong Nha

Bến phà Xuân Sơn: Nơi dòng chảy lịch sử neo đậu trên dòng Son

Nằm khiêm tốn giữa lòng thị trấn Phong Nha, huyện Bố Trạch, tỉnh Quảng Bình, sau sáp nhập thay đổi thành xã Phong Nha, tỉnh Quảng Trị, bến phà Xuân Sơn không chỉ là một trạm trung chuyển đơn thuần. Nó là một chứng nhân thầm lặng của những năm tháng chiến tranh khốc liệt. Khởi thủy từ cuối năm 1965, ban đầu chỉ là một bến đò ngang nhỏ phục vụ việc đi lại của người dân địa phương. Nhưng rồi, khi con đường 20 Quyết Thắng huyền thoại chính thức được mở, bến phà Xuân Sơn đã có một sứ mệnh hoàn toàn mới. Nó trở thành một trong những yết hầu quan trọng bậc nhất trong cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước.

Điểm nối bờ Nam Bắc ở Bến phà Xuân Sơn trên Sông Son ở Phong Nha

Những câu chuyện mà các bác cựu chiến bình kể về thời kỳ ấy vẫn in đậm trong tâm trí tôi. Xuân Sơn khi đó không còn là một bến phà, mà đúng hơn là một chiến trường ác liệt. Chiếc phà kéo tay 18 tấn, dù còn thô sơ, đã ngày đêm miệt mài vận chuyển vũ khí, lương thực, thuốc men từ đường 15, đường 12 về, kịp thời tiếp viện cho chiến trường miền Nam. Mỗi chuyến phà không khác gì một trận chiến, và mỗi chuyến đi là một lần đối mặt với hiểm nguy cận kề. Nó không chỉ là sự vận chuyển hàng hóa, mà còn là sự gồng gánh cả hy vọng và sinh mạng của biết bao người.

Bia thông tin bên trong đài tưởng niệm Bến phà Xuân Sơn

Túi bom của không quân Mỹ và ý chí kiên cường của quân dân ta

Chiến tranh leo thang, phà Xuân Sơn trở thành mục tiêu “đỏ” trong tầm ngắm của không quân Mỹ. Chúng điên cuồng ném bom, trinh sát ngày đêm, biến khúc sông Son hiền hòa thành một “túi bom” thực sự. Thậm chí, tôi từng nghe kể có đợt, chỉ trong chưa đầy 5km từ bến phà đến cửa động Phong Nha, chúng đã trút xuống hơn 80 quả bom cùng lúc. Hai bên bờ sông, hố bom chồng chất hố bom, là minh chứng rõ ràng nhất cho sự khốc liệt của chiến tranh.

Đôi bờ Sông Son nơi có Bến phà Xuân Sơn thông tuyến huyến mạch

Nhưng trong gian khó, ý chí kiên cường của quân dân ta lại càng được khẳng định. Bộ đội ta đã vô cùng khéo léo, biến Động Phong Nha hùng vĩ thành kho cất giấu cầu, ca nô, vũ khí, lương thực. Với khẩu hiệu “lấy động nước làm nhà, bến phà là chiến trường”, từng chuyến phà, từng con thuyền vẫn âm thầm làm nhiệm vụ vận chuyển vật tư tiếp tế, bất chấp mưa bom bão đạn. Sự ra đời của phà B, hay còn gọi là phà Nguyễn Văn Trỗi, cách bến phà Xuân Sơn 4km về phía thượng lưu, càng cho thấy sự linh hoạt và sáng tạo của quân ta trong việc giữ vững tuyến đường chi viện.

Đài tưởng niệm Bến phà Xuân Sơn nhìn từ trên cao tuyệt đẹp

Năm 1966, khi chiến tranh đạt đến đỉnh điểm, Bộ chỉ huy Trường Sơn đã đưa ra một quyết định táo bạo: dựng cầu phao tại bến Xuân Sơn. Chỉ trong hai đêm, một cây cầu phao đã sừng sững bắc qua sông, giúp 3.200 lượt phương tiện vượt sông thành công. Đó không chỉ là con số, mà là ý chí quyết tâm sắt đá, là sự đoàn kết một lòng vì độc lập tự do.

Sau đài tưởng niệm Bến phà Xuân Sơn nhìn về bến thuyền Phong Nha mới

Xuân Sơn hôm nay: Một điểm đến đầy cảm xúc

Ngày nay, khi đứng bên bờ Bắc sông Son, phóng tầm mắt về phía bờ Nam, tôi vẫn thấy bến phà cũ dù cây cối đã rậm rạp. Trên vách đá, dòng chữ “Bến phà Nguyễn Văn Trỗi” vẫn còn đó, nhắc nhở về một thời oanh liệt. Đây chính là Bến B của phà Xuân Sơn, nơi đã in dấu chân của hàng vạn chiến sĩ ra Bắc vào Nam.

Bến phà Xuân Sơn nhìn từ về hướng đông bắc bên dưới là phòng vé Động Phong Nha

Chạy dọc theo dòng sông Son còn lưu lại con đường huyền thoại ven núi. Đó là đường mòn Hồ Chí Minh năm xưa. Ngày nay, bến phà phục vụ cho thuyền du lịch vào động Phong Nha, và hai bên sông còn có bia di tích cũ và một nhà tưởng niệm mới được xây dựng sau chiến tranh

Con đường mòn Hồ Chí Minh xưa đi sát bên Sông Son

Giờ đây, bến phà không còn là tuyến đường vận tải quân sự mà là một nhân chứng lịch sử quan trọng, một điểm đến không thể bỏ qua khi bạn du lịch Phong Nha. Nơi đây không chỉ có cảnh quan sông nước hữu tình, mà còn chứa đựng bao nhiêu câu chuyện về sự hy sinh cao cả của hàng trăm cán bộ, chiến sĩ, thanh niên xung phong đã ngã xuống để giữ vững mạch máu giao thông.

Hiện tại, cầu Xuân Sơn đã sừng sững thay thế bến phà lịch sử, tạo điều kiện thuận lợi cho việc đi lại và phát triển du lịch Phong Nha – Kẻ Bàng. Nhưng huyền thoại về bến phà Xuân Sơn, về những chiến công và sức mạnh quân dân ta, sẽ mãi trường tồn. Chính vì lẽ đó, bến phà đã vinh dự được xếp vào danh sách Di tích lịch sử quốc gia.

Nhà bia tưởng niệm Bến phà Xuân Sơn mới xây dựng

Bến phà bình yên bên dòng sông Son thơ mộng với dòng nước xanh biếc mỗi mùa hè. Có lẽ ít ai có thể hình dung trước đây nơi này đã phải hứng chịu biết bao làn bom đạn khốc liệt nhằm ngăn chặn con đường tiếp vận từ Bắc vào Nam.

Mốc bia tưởng niệm Bến phà Xuân Sơn bên ngoài đường Hồ Chí Minh

Nếu bạn có dịp du lịch Quảng Bình, hãy ghé thăm Bến phà Xuân Sơn. Hãy dành một chút thời gian để lắng nghe dòng sông Son thì thầm kể chuyện, để cảm nhận không khí linh thiêng của một thời oai hùng. Tôi tin rằng, bạn cũng sẽ như tôi, không khỏi bồi hồi xúc động trước những giá trị lịch sử và tinh thần bất khuất của dân tộc Việt Nam.