Chất đạm gồm những gì?

Chất đạm: Gạch xây nên cơ thể – nguồn gốc và sự đa dạng

Chất đạm, hay còn gọi là protein, không chỉ là một thành phần dinh dưỡng, mà chính là những viên gạch nền tảng xây dựng và duy trì sự sống của cơ thể. Từ cấu trúc tế bào, enzyme xúc tác phản ứng sinh học, đến hormone điều tiết hoạt động, tất cả đều phụ thuộc vào sự hiện diện và hoạt động hiệu quả của protein. Nhưng những “viên gạch” này đến từ đâu và có bao nhiêu loại?

Không đơn giản chỉ là hai nguồn “đạm động vật” và “đạm thực vật” như thường được nhắc đến. Sự phân loại này, mặc dù hữu ích trong việc hiểu nguồn gốc, lại che khuất đi sự phong phú và đa dạng của các loại protein. Thực tế, protein được cấu tạo từ các đơn vị nhỏ hơn gọi là axit amin, và sự sắp xếp khác nhau của các axit amin này tạo nên vô vàn loại protein với chức năng riêng biệt.

Về nguồn gốc, chúng ta có thể phân loại protein một cách chi tiết hơn:

1. Đạm động vật: Đây là nguồn protein thường được xem là “đầy đủ”, tức chứa đủ cả 9 axit amin thiết yếu mà cơ thể không tự tổng hợp được. Tuy nhiên, thành phần axit amin trong các loại đạm động vật cũng khác nhau. Ví dụ:

• Protein từ thịt: Thịt bò, thịt gà, thịt lợn, thịt dê… chứa nhiều protein, nhưng hàm lượng chất béo và cholesterol cũng biến thiên tùy loại thịt và cách chế biến.
• Protein từ thủy sản: Cá, tôm, cua, mực… cung cấp protein chất lượng cao, giàu axit amin và các axit béo omega-3 có lợi cho sức khỏe tim mạch.
• Protein từ trứng: Trứng là một nguồn protein hoàn hảo, giàu axit amin và các chất dinh dưỡng khác như vitamin và khoáng chất.
• Protein từ sữa và các chế phẩm từ sữa: Sữa, phô mai, sữa chua… cung cấp protein, canxi và nhiều vitamin thiết yếu.

2. Đạm thực vật: Nguồn đạm thực vật thường không chứa đủ cả 9 axit amin thiết yếu, được gọi là “không đầy đủ”. Tuy nhiên, việc kết hợp nhiều loại thực phẩm thực vật khác nhau trong bữa ăn có thể bổ sung cho nhau, tạo nên một hỗn hợp protein đầy đủ. Ví dụ:

• Protein từ đậu nành: Đậu nành và các sản phẩm từ đậu nành (tương, sữa đậu nành,…) là nguồn protein thực vật chất lượng cao, gần như đầy đủ axit amin.
• Protein từ các loại đậu: Đậu xanh, đậu đen, đậu đỏ, đậu Hà Lan… chứa nhiều protein và chất xơ.
• Protein từ ngũ cốc: Gạo, lúa mì, ngô… cũng chứa protein, tuy hàm lượng thấp hơn so với các nguồn khác, nhưng vẫn đóng góp một phần quan trọng.
• Protein từ các loại hạt: Hạt điều, hạt hướng dương, hạt bí… cung cấp protein, chất béo không bão hòa và nhiều vitamin, khoáng chất.

Việc lựa chọn và kết hợp các nguồn protein đa dạng, cả động vật và thực vật, là yếu tố then chốt để đảm bảo cung cấp đủ các axit amin cần thiết cho cơ thể, từ đó xây dựng và duy trì sức khỏe tốt nhất. Không nên chỉ tập trung vào một nguồn protein duy nhất, mà hãy đa dạng hóa chế độ ăn để tận hưởng sự phong phú và lợi ích to lớn mà chất đạm mang lại.