Tai sao bị xây xẩm mắt mày?

Xoay Xẩm Mặt Mày: Khi Thế Giới Bỗng Chốc Nghiêng Ngả

Cảm giác xây xẩm mặt mày, như thể cả thế giới đang chao đảo quanh mình, chắc hẳn ai cũng đã từng trải qua ít nhất một lần. Nó có thể xuất hiện thoáng qua rồi biến mất, hoặc kéo dài dai dẳng khiến ta lo lắng. Việc thay đổi tư thế đột ngột, ví dụ như từ ngồi bật dậy đứng thẳng, thường là “thủ phạm” quen thuộc gây ra hiện tượng này. Vậy tại sao chỉ một động tác đơn giản như vậy lại có thể khiến ta mất phương hướng?

Như một cỗ máy vận hành không ngừng nghỉ, tim chúng ta liên tục bơm máu đi khắp cơ thể, cung cấp oxy và dưỡng chất cho các tế bào. Khi ta thay đổi tư thế đột ngột, đặc biệt là từ nằm hoặc ngồi sang đứng, trọng lực sẽ kéo máu xuống phần dưới cơ thể. Lúc này, nếu tim không kịp thích ứng và điều chỉnh lưu lượng máu lên não kịp thời, áp lực máu trong các mạch máu não sẽ giảm xuống, gây ra hiện tượng tụt huyết áp tư thế (orthostatic hypotension). Chính sự thiếu hụt oxy tạm thời này ở não bộ đã tạo nên cảm giác xây xẩm, chóng mặt, thậm chí là hoa mắt, tối sầm mặt mày.

Hãy tưởng tượng hệ thống ống nước trong nhà bạn. Khi bạn đột ngột mở van ở tầng trệt sau một thời gian dài đóng kín, nước sẽ chảy xuống mạnh và áp lực nước ở các tầng trên có thể giảm xuống. Tương tự như vậy, việc đứng dậy đột ngột khiến máu “dồn” xuống chân, tạo ra sự “thiếu hụt” tạm thời ở não. May mắn thay, cơ thể chúng ta được trang bị những cơ chế tự điều chỉnh tinh vi. Trong hầu hết các trường hợp, tim sẽ nhanh chóng “bắt kịp” và điều chỉnh lưu lượng máu, giúp áp lực máu trở lại bình thường chỉ trong vài giây. Do đó, nếu cảm giác xây xẩm chỉ thoáng qua và không kèm theo các triệu chứng bất thường khác, bạn không cần quá lo lắng.

Tuy nhiên, nếu tình trạng xây xẩm mặt mày xảy ra thường xuyên, kéo dài hoặc đi kèm với các triệu chứng như buồn nôn, nôn, ngất xỉu, đau đầu dữ dội, mờ mắt, khó thở, thì đây có thể là dấu hiệu của một vấn đề sức khỏe tiềm ẩn, chẳng hạn như thiếu máu, mất nước, bệnh tim mạch, tiểu đường, hoặc tác dụng phụ của một số loại thuốc. Trong trường hợp này, bạn nên đi khám bác sĩ để được chẩn đoán và điều trị kịp thời.

Bên cạnh việc thay đổi tư thế đột ngột, còn nhiều yếu tố khác cũng có thể góp phần gây xây xẩm mặt mày, bao gồm: căng thẳng, mệt mỏi, đói, say nắng, sử dụng chất kích thích như rượu bia, cà phê… Việc duy trì lối sống lành mạnh, ăn uống đầy đủ dưỡng chất, tập thể dục đều đặn, ngủ đủ giấc, giữ tinh thần thoải mái…sẽ giúp bạn cải thiện sức khỏe tổng thể và giảm thiểu nguy cơ gặp phải tình trạng khó chịu này.