Tại sao chất dinh dưỡng không được hấp thụ ở dạ dày mà chủ yếu hấp thụ ở ruột non?

Dạ dày: Trạm trung chuyển, không phải điểm đến cuối cùng của dinh dưỡng

Quá trình tiêu hóa và hấp thụ chất dinh dưỡng trong cơ thể người là một bản giao hưởng phức tạp, với mỗi cơ quan đóng vai trò riêng biệt, hòa quyện để tạo nên một tổng thể hoàn hảo. Một trong những thắc mắc phổ biến là tại sao dạ dày, nơi diễn ra quá trình tiêu hóa ban đầu mạnh mẽ, lại không phải là nơi chính hấp thụ chất dinh dưỡng, mà nhiệm vụ này lại thuộc về ruột non? Câu trả lời nằm ở sự khác biệt về cấu tạo và chức năng giữa hai cơ quan này.

Dạ dày, với lớp niêm mạc dày và tiết dịch vị chứa axit clohydric (HCl) cùng enzyme pepsin, chủ yếu đảm nhiệm vai trò tiêu hóa cơ học và hóa học ban đầu. Hoạt động cơ học là sự co bóp, nghiền nát thức ăn thành những phần nhỏ hơn, tạo điều kiện thuận lợi cho quá trình tiêu hóa hóa học. HCl tạo môi trường axit, tiêu diệt vi khuẩn có hại và hoạt hóa pepsin, enzyme phân giải protein. Tuy nhiên, môi trường axit mạnh này lại không lý tưởng cho việc hấp thụ các chất dinh dưỡng. Các phân tử dinh dưỡng, vẫn còn ở dạng phức tạp như protein, tinh bột, chất béo… cần được phân giải thành các đơn vị nhỏ hơn, dễ hấp thụ hơn trước khi có thể đi vào máu. Dạ dày chỉ thực hiện bước đầu tiên trong quá trình này. Việc hấp thụ ở dạ dày chủ yếu chỉ giới hạn ở một số chất đơn giản như nước, rượu, một số thuốc và một lượng nhỏ glucose.

Ruột non, trái lại, được thiết kế đặc biệt để tối ưu hóa quá trình hấp thụ. Cấu trúc của ruột non là một kỳ quan sinh học: với chiều dài lên tới 6-7 mét, bên trong lại có vô số nếp gấp, lông ruột (villi) và vi nhung mao (microvilli), tăng diện tích bề mặt hấp thụ lên gấp nhiều lần so với một bề mặt phẳng cùng kích thước. Hình dung như một cánh đồng rộng lớn được chia thành vô số ô nhỏ, mỗi ô lại có hàng trăm lỗ nhỏ li ti – đó chính là cách ruột non tăng diện tích hấp thụ.

Hơn nữa, ruột non hoạt động ở môi trường kiềm nhẹ, tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt động của các enzyme tiêu hóa từ tuyến tụy và dịch mật từ gan, hoàn tất quá trình phân giải thức ăn thành các chất đơn giản: glucose (từ tinh bột), axit amin (từ protein), axit béo và glycerol (từ chất béo). Những chất dinh dưỡng này, ở dạng đơn giản, dễ dàng được hấp thụ qua thành ruột non vào máu và bạch huyết, rồi được vận chuyển đến các tế bào trong cơ thể để cung cấp năng lượng và xây dựng mô. Quá trình này chủ yếu diễn ra ở đoạn tá tràng, nơi thức ăn đã được tiêu hóa sơ bộ và sẵn sàng để hấp thụ.

Tóm lại, dạ dày đóng vai trò quan trọng trong giai đoạn tiêu hóa ban đầu, chuẩn bị cho quá trình hấp thụ chính diễn ra ở ruột non. Cấu trúc đặc biệt của ruột non, với diện tích bề mặt rộng lớn và môi trường thuận lợi, cùng với sự hoàn tất quá trình phân giải thức ăn thành các đơn vị nhỏ, dễ hấp thụ, chính là lý do tại sao ruột non mới là nơi hấp thụ chủ yếu chất dinh dưỡng cho cơ thể.