Czy można odstąpić od umowy po terminie?

Po terminie – już za późno na odstąpienie od umowy? Nie zawsze!

Prawo odstąpienia od umowy, choć korzystne dla konsumenta, jest ściśle związane z terminami. Powszechnie panuje przekonanie, że przekroczenie terminu jednoznacznie oznacza utratę możliwości odstąpienia. To prawda w wielu sytuacjach, ale nie jest regułą bez wyjątku. Sprawa jest bardziej złożona, niż mogłoby się wydawać na pierwszy rzut oka.

Podstawową zasadą jest, że oświadczenie o odstąpieniu od umowy złożone po upływie terminu określonego w umowie lub przepisach prawa traci swoją moc prawną. Jeżeli umowa jasno precyzuje termin odstąpienia, np. 14 dni od daty zawarcia umowy, i termin ten minął, konsument zazwyczaj traci prawo do odstąpienia. W takiej sytuacji sprzedawca nie ma obowiązku przyjęcia zwrotu towaru ani zwrotu zapłaconej kwoty.

Jednakże, proste stwierdzenie “po terminie – koniec możliwości odstąpienia” jest nadmiernym uproszczeniem. Istnieją bowiem sytuacje, w których nawet po przekroczeniu terminu, można skutecznie odstąpić od umowy. Mówimy tu przede wszystkim o:

• Wadliwie określonym terminie: Jeżeli termin odstąpienia został w umowie określony w sposób niejasny, nieprecyzyjny lub sprzeczny z przepisami prawa, może to skutkować jego nieważnością. W takiej sytuacji termin przestaje obowiązywać, a konsument może dochodzić swoich praw w inny sposób, np. na drodze sądowej. To samo dotyczy sytuacji, gdy termin jest rażąco krótki i nie daje konsumentowi realnej możliwości zapoznania się z towarem/usługą.

• Uchybienia ze strony przedsiębiorcy: Jeżeli przedsiębiorca naruszył swoje obowiązki umowne, np. nie dostarczył towaru w terminie, dostarczył towar wadliwy lub nie udzielił niezbędnych informacji, konsument może odstąpić od umowy nawet po upływie terminu określonego w umowie. W tym przypadku kluczowe jest wykazanie związku między uchybieniem przedsiębiorcy a chęcią odstąpienia od umowy.

• Uznawanie oświadczenia o odstąpieniu z nadwyżką terminu: W niektórych przypadkach przedsiębiorca, z własnej woli, może uznać oświadczenie o odstąpieniu złożone po terminie. Nie jest on prawnie do tego zobowiązany, jednakże taka decyzja leży w jego gestii.

• Umowy zawierane poza lokalem przedsiębiorstwa: W przypadku umów zawartych poza lokalem przedsiębiorstwa (np. umowy zawierane w domu konsumenta), prawo odstąpienia może być wydłużone lub w ogóle nie mieć ograniczenia czasowego w zależności od okoliczności i rodzaju umowy. Szczegółowe regulacje zawarte są w ustawie o prawach konsumenta.

Podsumowując, chociaż przekroczenie terminu odstąpienia od umowy zazwyczaj uniemożliwia skorzystanie z tego prawa, nie jest to reguła bez wyjątku. Sytuacja prawna jest złożona i zależy od wielu czynników, w tym od treści umowy, zachowania stron oraz ewentualnych uchybień. W razie wątpliwości, zawsze warto skonsultować się z prawnikiem lub organizacją konsumencką, aby uzyskać profesjonalną poradę. Nie należy podejmować pochopnych decyzji, gdyż nieprawidłowe działanie może prowadzić do utraty praw.