Czy prowizja od kredytu jest legalna?

Prowizja od kredytu – czy zawsze legalna? Nowe wytyczne Sądu Najwyższego

Kwestia legalności prowizji od kredytu, wydawałoby się, powinna być jasna. Ustawa o kredycie konsumenckim precyzuje szereg opłat, jakie bank może pobrać. Jednakże październikowe uchwały Sądu Najwyższego z 2021 roku wprowadziły nową jakość do tej dyskusji, znacząco wzmacniając pozycję konsumenta i zmuszając instytucje finansowe do przewartościowania swoich praktyk.

Dotychczasowe podejście opierało się na formalnej zgodności z przepisami. Jeżeli prowizja była wymieniona w umowie i nie przekraczała ustawowych limitów, uważano ją za legalną. Sąd Najwyższy jednak poszedł dalej, wprowadzając element oceny materialnoprawnej. Kluczowym aspektem stała się rzeczywista możliwość wyboru konsumenta.

Uchwały wskazują, że nawet prowizja formalnie zgodna z prawem może zostać uznana za niedozwoloną klauzulę umowną, jeżeli jej wysokość znacząco obciąża konsumenta, uniemożliwiając mu skorzystanie z korzystniejszej oferty innego podmiotu. W praktyce oznacza to, że Sąd Najwyższy skupia się na efekcie ekonomicznym, jaki generuje prowizja, a nie tylko na jej formalnym aspekcie.

Jak to wygląda w praktyce? Wyobraźmy sobie sytuację, w której dwie instytucje finansowe oferują kredyt na identycznych warunkach, z wyjątkiem prowizji. Wysoka prowizja w jednym banku może w praktyce zniechęcić konsumenta do skorzystania z tej oferty, nawet jeśli oprocentowanie jest niższe. W takiej sytuacji, Sąd Najwyższy może uznać wysoką prowizję za niedozwoloną, ponieważ pozbawia konsumenta rzeczywistego wyboru.

Decyzja ta niesie za sobą poważne konsekwencje dla banków i instytucji pożyczkowych. Zmusza je do przeglądu swoich umów kredytowych i polityki naliczania prowizji. Banki muszą dostosować swoje praktyki do wytycznych Sądu Najwyższego, aby uniknąć ryzyka unieważnienia umów i zwrotu pobranych opłat. Dla konsumentów natomiast oznacza to większą ochronę i szansę na skuteczne dochodzenie swoich praw w przypadku nieuczciwych praktyk.

Podsumowując, legalność prowizji od kredytu nie sprowadza się już jedynie do formalnej zgodności z ustawą. Sąd Najwyższy wprowadził kryterium oceny pod kątem rzeczywistej możliwości wyboru konsumenta i wpływu wysokości prowizji na jego sytuację finansową. To znacząca zmiana, która wzmacnia pozycję konsumentów i wymaga od instytucji finansowych większej transparentności i uczciwości.