Czym jest gwara śląskie?

Śląska Godka: Więcej Niż Tylko Język, To Kawałek Śląskiej Duszy

Gwara śląska, a dla Ślązaków po prostu “śląska godka”, to fenomen kulturowy i językowy, który na trwale wpisał się w krajobraz Górnego Śląska. Często postrzegana jako dialekt języka polskiego, śląszczyzna jest jednak czymś znacznie więcej – to żywe świadectwo historii regionu, mozaika wpływów, która ukształtowała unikalną tożsamość jego mieszkańców.

Choć korzenie śląskiej godki sięgają staropolskiego podłoża, to na jej kształt w ogromnym stopniu wpłynęło sąsiedztwo i wielowiekowe kontakty z kulturą niemiecką, czeską i morawską. Nie jest to jedynie zlepek zapożyczeń, ale inteligentne i kreatywne ich przetworzenie, dopasowane do potrzeb i mentalności śląskiego ludu.

Śląska godka to nie tylko słowa, ale przede wszystkim sposób myślenia i postrzegania świata. Charakteryzuje ją specyficzna intonacja, specyficzne konstrukcje gramatyczne i bogactwo regionalnych zwrotów. To język, który doskonale oddaje poczucie humoru Ślązaków, ich pragmatyzm i bliskie relacje z naturą.

Co wyróżnia śląską godkę od polszczyzny?

• Słownictwo: Bogactwo słów pochodzenia niemieckiego, czeskiego i morawskiego jest niezwykłe. Znajdziemy tu “szrank” (szafa), “ancug” (garnitur), “krupniok” (kaszanka), “hałda” (góra odpadów pogórniczych) i wiele innych.
• Wymowa: Charakterystyczna dla śląskiej godki jest wymowa samogłosek nosowych oraz brak “ę” w wielu słowach. Zamiast tego często pojawia się “ym”.
• Gramatyka: Użycie form bezosobowych, specyficzne konstrukcje zdaniowe i inne cechy gramatyczne odróżniają śląską godkę od języka polskiego.
• Identyfikacja: Mówienie po śląsku to dla wielu Ślązaków deklaracja przynależności do regionu i duma z własnej kultury.

Czy śląska godka ma przyszłość?

W obliczu globalizacji i dominacji języka polskiego, los śląskiej godki jest przedmiotem gorących dyskusji. Z jednej strony obserwujemy stopniowe zanikanie języka w młodszych pokoleniach, które coraz częściej posługują się polszczyzną. Z drugiej strony, rośnie zainteresowanie śląską kulturą i językiem, czego dowodem są liczne inicjatywy oddolne: kursy godki, wydawnictwa książkowe, koncerty, spektakle teatralne i festiwale.

Śląska godka to cenny skarb, który należy pielęgnować i chronić. Nie jest to jedynie relikt przeszłości, ale żywa część śląskiej tożsamości, która może i powinna przetrwać dla przyszłych pokoleń. To język, który opowiada historię regionu, łączy pokolenia i daje poczucie przynależności.

Dzięki rosnącej świadomości wartości śląskiej godki, ma ona szansę na renesans i na trwale wpisanie się w polski krajobraz kulturowy, jako język pełen bogactwa, historii i śląskiej duszy.