Jakie badania na wysoki kortyzol?

Wysoki kortyzol: Jakie badania przeprowadzić, aby postawić diagnozę?

Stres, niewyspanie, intensywny wysiłek fizyczny – to tylko niektóre czynniki, które mogą chwilowo podnieść poziom kortyzolu we krwi. Jednak utrzymująco podwyższony poziom tego hormonu, zwanego hormonem stresu, może wskazywać na poważniejsze problemy zdrowotne, wymagające kompleksowej diagnostyki. Jakie badania należy wykonać, aby określić przyczynę i skutecznie zaradzić zbyt wysokim stężeniom kortyzolu?

Podstawowe badanie: stężenie kortyzolu w surowicy

Jak wspomniano w przepisanym fragmencie, do badania kortyzolu pobiera się surowicę z żyły łokciowej. Kluczowe jest przestrzeganie zaleceń dotyczących przygotowania do badania: minimum 8-godzinny post przed pobraniem krwi oraz poranne wykonanie badania (ze względu na naturalne wahania poziomu kortyzolu w ciągu doby, najwyższe stężenie występuje rano). Wynik pojedynczego badania nie jest jednak wystarczający do postawienia diagnozy. Podwyższony poziom może być wynikiem chwilowego stresu, a więc nie odzwierciedlać rzeczywistego stanu.

Rozszerzona diagnostyka: testy dynamiczne i ocena rytmu dobowego

Aby uzyskać bardziej wiarygodny obraz, konieczne jest wykonanie testów dynamicznych. Polegają one na podaniu substancji stymulującej lub hamującej wydzielanie kortyzolu, a następnie na monitorowaniu reakcji organizmu poprzez wielokrotne pobieranie próbek krwi w określonych odstępach czasu. Popularne testy to:

• Test z deksametazonem (DST): deksametazon, syntetyczny glikokortykosteroid, hamuje wydzielanie kortyzolu. Brak odpowiedniej odpowiedzi na deksametazon może wskazywać na nadczynność kory nadnerczy.
• Test z CRH (hormon uwalniający kortykotropinę): CRH stymuluje wydzielanie kortyzolu. Analiza odpowiedzi na CRH pomaga ocenić funkcję osi podwzgórze-przysadka-nadnercza.

Oprócz testów dynamicznych, istotna jest ocena rytmu dobowego kortyzolu. Wymaga to pobrania próbek krwi w kilku punktach doby (np. rano, wieczorem, w nocy) w celu zbadania, czy występują prawidłowe wahania stężenia hormonu. Zaburzenia rytmu dobowego mogą wskazywać na szereg problemów.

Dodatkowe badania:

W zależności od podejrzenia, lekarz może zlecić również inne badania, takie jak:

• Oznaczenie ACTH (kortykotropiny): hormon przysadki mózgowej stymulujący wydzielanie kortyzolu. Pozwala określić, czy problem leży w nadnerczach, czy w przysadce.
• Badanie obrazowe nadnerczy (np. USG, TK, MRI): umożliwia wykrycie guzów lub innych zmian w nadnerczach, które mogą być przyczyną nadprodukcji kortyzolu.
• Badania genetyczne: w niektórych przypadkach mogą być konieczne, aby zdiagnozować rzadkie choroby genetyczne wpływające na produkcję kortyzolu.

Podsumowanie:

Diagnostyka wysokiego poziomu kortyzolu wymaga kompleksowego podejścia i obejmuje szereg badań, których dobór zależy od indywidualnych objawów i podejrzeń lekarza. Samo oznaczenie stężenia kortyzolu w pojedynczej próbce krwi jest niewystarczające do postawienia diagnozy. Kluczowe jest współpraca z lekarzem i przestrzeganie zaleceń dotyczących przygotowania do badań. Tylko dzięki starannej diagnostyce można określić przyczynę podwyższonego poziomu kortyzolu i wdrożyć odpowiednie leczenie.