อายุความละเมิด 1 ปีนับ อย่างไร

อายุความ 1 ปีในคดีละเมิด: นับอย่างไรให้ไม่พลาดสิทธิ?

คดีละเมิดเป็นเรื่องที่อาจเกิดขึ้นได้ในชีวิตประจำวัน ไม่ว่าจะเป็นอุบัติเหตุทางจราจร การทำให้เสียชื่อเสียง หรือการกระทำใดๆ ที่ก่อให้เกิดความเสียหายต่อผู้อื่น กฎหมายกำหนดอายุความในการฟ้องร้องคดีละเมิดไว้ที่ 1 ปี ซึ่งหมายความว่าผู้เสียหายจะต้องยื่นฟ้องต่อศาลภายในระยะเวลาดังกล่าว มิฉะนั้นจะหมดสิทธิในการเรียกร้องค่าเสียหาย

แต่คำถามสำคัญคือ อายุความ 1 ปีนี้ เริ่มนับตั้งแต่วันไหนกันแน่? หลายคนอาจเข้าใจผิดว่านับตั้งแต่วันที่เกิดเหตุละเมิด แต่ในความเป็นจริงแล้ว การนับอายุความคดีละเมิดมีความซับซ้อนและต้องพิจารณาถึงองค์ประกอบสำคัญหลายประการ

หลักการสำคัญในการนับอายุความละเมิด 1 ปี

ตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา 448 วรรคหนึ่ง กำหนดว่า อายุความ 1 ปี เริ่มนับ “แต่วันที่ผู้ต้องเสียหายได้รู้ถึงการละเมิดและรู้ตัวผู้จะต้องรับผิดเพื่อการนั้น” ซึ่งหมายความว่าต้องมีองค์ประกอบครบถ้วน 2 ประการ:

1. รู้ถึงการละเมิด: ผู้เสียหายต้องทราบว่าตนได้รับความเสียหายจากการกระทำของผู้อื่น เช่น รู้ว่ารถของตนถูกชนจนได้รับความเสียหาย หรือทราบว่ามีผู้เผยแพร่ข้อมูลเท็จจนทำให้ตนเสียชื่อเสียง การรับรู้ถึงความเสียหายนี้ ไม่จำเป็นต้องทราบถึงรายละเอียดทั้งหมด เพียงแต่รู้ว่ามีการกระทำที่ผิดกฎหมายและก่อให้เกิดความเสียหายแก่ตนเอง

2. รู้ตัวผู้กระทำละเมิด: ผู้เสียหายต้องทราบว่าใครเป็นผู้กระทำละเมิด หรือใครเป็นผู้ที่ต้องรับผิดชอบต่อความเสียหายที่เกิดขึ้น เช่น รู้ว่าใครเป็นคนขับรถชน หรือรู้ว่าใครเป็นผู้เผยแพร่ข้อมูลเท็จ การรู้ตัวผู้กระทำละเมิดนี้ ไม่จำเป็นต้องทราบชื่อนามสกุลจริง เพียงแต่รู้ว่าบุคคลนั้นคือใคร หรือสามารถระบุตัวตนได้

ตัวอย่างการนับอายุความ

• ตัวอย่างที่ 1: นาย A ถูกรถชนได้รับบาดเจ็บในวันที่ 1 มกราคม 2566 แต่ไม่รู้ว่าใครเป็นคนขับ จนกระทั่งวันที่ 1 มีนาคม 2566 ตำรวจสามารถจับกุมผู้กระทำผิดได้ และนาย A ทราบว่านาย B เป็นคนขับรถชน ดังนั้น อายุความ 1 ปี ของนาย A จะเริ่มนับตั้งแต่วันที่ 1 มีนาคม 2566 และจะสิ้นสุดในวันที่ 1 มีนาคม 2567

• ตัวอย่างที่ 2: นาง C ถูกใส่ร้ายป้ายสีทางโซเชียลมีเดียในวันที่ 1 มิถุนายน 2566 แต่ไม่ทราบว่าใครเป็นคนโพสต์ จนกระทั่งวันที่ 1 สิงหาคม 2566 ได้รับทราบจากเพื่อนว่าคนที่โพสต์คือนาง D ดังนั้น อายุความ 1 ปี ของนาง C จะเริ่มนับตั้งแต่วันที่ 1 สิงหาคม 2566 และจะสิ้นสุดในวันที่ 1 สิงหาคม 2567

กรณีการละเมิดต่อเนื่อง

หากการละเมิดเกิดขึ้นอย่างต่อเนื่อง เช่น การก่อสร้างที่ส่งเสียงดังรบกวนตลอดเวลา การบุกรุกที่ดิน หรือการปล่อยน้ำเสียลงในแหล่งน้ำสาธารณะ กฎหมายอนุญาตให้ผู้เสียหายเรียกร้องค่าเสียหายย้อนหลังได้ภายใน 1 ปี นับจากวันฟ้อง (อ้างอิง: ฎีกาที่ 1272/2500) อย่างไรก็ตาม ผู้เสียหายจะต้องแสดงให้เห็นว่าการละเมิดนั้นยังคงดำเนินอยู่จนถึงวันที่ฟ้อง

ข้อควรระวัง

• การพิสูจน์: ผู้เสียหายมีหน้าที่พิสูจน์ว่าตนเองเพิ่งทราบถึงการละเมิดและรู้ตัวผู้กระทำละเมิดภายในระยะเวลา 1 ปี ก่อนฟ้อง ดังนั้น การเก็บหลักฐานต่างๆ ที่เกี่ยวข้อง เช่น บันทึกประจำวัน ภาพถ่าย ข้อความสนทนา หรือพยานบุคคล จึงมีความสำคัญอย่างยิ่ง

• การปรึกษาทนายความ: เนื่องจากกฎหมายเกี่ยวกับอายุความมีความซับซ้อน การปรึกษาทนายความผู้เชี่ยวชาญด้านคดีละเมิดจึงเป็นสิ่งสำคัญ เพื่อให้ทราบถึงสิทธิและหน้าที่ของตนเอง และเพื่อดำเนินการฟ้องร้องได้อย่างถูกต้องและทันเวลา

สรุป

การนับอายุความ 1 ปี ในคดีละเมิดไม่ได้เริ่มต้นที่วันที่เกิดเหตุ แต่เริ่มนับตั้งแต่วันที่ผู้เสียหายรู้ถึงการละเมิดและรู้ตัวผู้กระทำละเมิด การเข้าใจหลักการนี้อย่างถูกต้องจะช่วยให้ผู้เสียหายไม่พลาดสิทธิในการเรียกร้องค่าเสียหาย และสามารถดำเนินคดีได้อย่างมีประสิทธิภาพ หากมีข้อสงสัยหรือต้องการความช่วยเหลือ ควรปรึกษาทนายความเพื่อขอคำแนะนำเพิ่มเติม