การกำหนดตัวแปรของโครงงานมีกี่ประเภท

ประเภทของตัวแปรในโครงงานวิทยาศาสตร์

โครงงานวิทยาศาสตร์ประกอบด้วยตัวแปรหลัก 3 ประเภทที่เกี่ยวข้องกับการทดลองหรือการรวบรวมข้อมูล ได้แก่

1. ตัวแปรต้น (อิสระ)

ตัวแปรต้นคือปัจจัยที่นักวิทยาศาสตร์ควบคุมหรือเปลี่ยนแปลงเพื่อศึกษาผลกระทบที่มีต่อตัวแปรอื่น ตัวแปรต้นเรียกว่า “อิสระ” เพราะเป็นปัจจัยที่นักวิทยาศาสตร์เลือกและควบคุมได้ ตัวอย่างเช่น ในการทดลองที่ศึกษาผลของปริมาณปุ๋ยที่มีต่อการเจริญเติบโตของพืช ตัวแปรต้นคือปริมาณปุ๋ย ซึ่งนักวิทยาศาสตร์สามารถควบคุมและเปลี่ยนแปลงได้

2. ตัวแปรตาม (ตามผล)

ตัวแปรตามคือผลลัพธ์หรือการเปลี่ยนแปลงที่เกิดขึ้นจากการเปลี่ยนแปลงของตัวแปรต้น ซึ่งเป็นปัจจัยที่นักวิทยาศาสตร์วัดหรือสังเกต ตัวแปรตามเรียกว่า “ตามผล” เพราะเป็นปัจจัยที่ขึ้นอยู่กับการเปลี่ยนแปลงของตัวแปรต้น ตัวอย่างเช่น ในการทดลองข้างต้น ตัวแปรตามคือการเจริญเติบโตของพืช ซึ่งจะเป็นผลลัพธ์ของการเปลี่ยนแปลงปริมาณปุ๋ย

3. ตัวแปรแทรกซ้อน (ตัวแปรควบคุม)

ตัวแปรแทรกซ้อนคือปัจจัยอื่นๆ ที่อาจส่งผลต่อตัวแปรตาม แต่ไม่ใช่จุดสนใจหลักของการทดลอง ตัวแปรแทรกซ้อนต้องมีการควบคุมหรือจำกัดเพื่อให้แน่ใจว่าจะไม่รบกวนผลลัพธ์ของการทดลอง ตัวอย่างเช่น ในการทดลองการเจริญเติบโตของพืช ปัจจัยอื่นๆ เช่น ชนิดของดิน แสงแดด และอุณหภูมิ อาจเป็นตัวแปรแทรกซ้อนได้ นักวิทยาศาสตร์จะต้องพยายามควบคุมหรือทำให้ตัวแปรเหล่านี้คงที่ตลอดการทดลอง