น็อคเบาหวานคืออะไร

น็อคเบาหวาน: เมื่อน้ำตาลในเลือดตกต่ำเกินไป

คำว่า “น็อคเบาหวาน” เป็นคำที่ใช้กันอย่างแพร่หลายในหมู่ผู้ป่วยเบาหวานและบุคคลทั่วไปเพื่ออ้างถึงภาวะน้ำตาลในเลือดต่ำ หรือที่เรียกว่า ภาวะไฮโปไกลซีเมีย (Hypoglycemia) แม้ว่าจะไม่ได้เป็นคำทางการแพทย์ แต่ก็สะท้อนถึงความรุนแรงและอันตรายของภาวะนี้ได้เป็นอย่างดี เพราะภาวะน้ำตาลในเลือดต่ำสามารถก่อให้เกิดอาการร้ายแรงและกระทบต่อการทำงานของสมองได้อย่างรวดเร็ว นับเป็นภาวะที่จำเป็นต้องได้รับการดูแลและป้องกันอย่างจริงจัง

ภาวะไฮโปไกลซีเมีย เกิดขึ้นเมื่อระดับน้ำตาลกลูโคสในเลือดลดลงต่ำกว่าระดับปกติ ซึ่งโดยทั่วไปแล้วจะถือว่าต่ำกว่า 70 มิลลิกรัม/เดซิลิตร (mg/dL) กลูโคสเป็นแหล่งพลังงานหลักของร่างกาย โดยเฉพาะอย่างยิ่งสำหรับสมอง เมื่อระดับกลูโคสลดต่ำลง สมองจะขาดพลังงาน ทำให้เกิดอาการต่างๆ ขึ้นได้ อาการเหล่านี้อาจแตกต่างกันไปในแต่ละบุคคลและขึ้นอยู่กับความรุนแรงของภาวะน้ำตาลในเลือดต่ำ อาการที่พบบ่อย ได้แก่:

• อาการทางระบบประสาท: สั่น มือสั่น ใจสั่น เหงื่อออกมากผิดปกติ วิงเวียนศีรษะ คลื่นไส้ อาเจียน ปวดศีรษะ มึนงง พูดไม่ชัด รู้สึกไม่สบายตัว อ่อนแรง หมดสติ

• อาการทางจิตใจ: หงุดหงิด กระวนกระวาย วิตกกังวล สับสน มีปัญหาในการจดจำ เสียการควบคุมอารมณ์

อาการเหล่านี้มักจะเกิดขึ้นอย่างรวดเร็วและอาจรุนแรงมากขึ้นได้หากไม่ได้รับการแก้ไขอย่างทันท่วงที ในกรณีที่รุนแรง ภาวะน้ำตาลในเลือดต่ำอาจนำไปสู่การชัก หมดสติ หรือแม้กระทั่งเสียชีวิตได้

สาเหตุของภาวะไฮโปไกลซีเมียนั้นมีหลายประการ โดยเฉพาะอย่างยิ่งในผู้ป่วยโรคเบาหวานที่ใช้ยาอินซูลินหรือยาเม็ดลดน้ำตาลในเลือด การใช้ยาเกินขนาด การรับประทานอาหารไม่ตรงเวลาหรือไม่เพียงพอ การออกกำลังกายหนักเกินไป การดื่มแอลกอฮอล์ หรือการเจ็บป่วยอื่นๆ ล้วนเป็นปัจจัยเสี่ยงที่อาจทำให้เกิดภาวะนี้ได้

การรักษาภาวะน้ำตาลในเลือดต่ำนั้นขึ้นอยู่กับความรุนแรงของอาการ หากอาการไม่รุนแรง การรับประทานอาหารหรือเครื่องดื่มที่มีน้ำตาล เช่น น้ำตาลทราย น้ำผึ้ง หรือขนมหวาน สามารถช่วยเพิ่มระดับน้ำตาลในเลือดได้อย่างรวดเร็ว แต่หากอาการรุนแรง เช่น หมดสติ จำเป็นต้องได้รับการรักษาทางการแพทย์อย่างเร่งด่วน โดยอาจต้องได้รับการฉีดกลูคากอนหรือน้ำเกลือทางหลอดเลือดดำ

การป้องกันภาวะไฮโปไกลซีเมียเป็นสิ่งสำคัญอย่างยิ่ง ผู้ป่วยโรคเบาหวานควรตรวจวัดระดับน้ำตาลในเลือดเป็นประจำ รับประทานอาหารให้ตรงเวลาและครบถ้วน ออกกำลังกายอย่างเหมาะสม และปฏิบัติตามคำแนะนำของแพทย์อย่างเคร่งครัด การเตรียมแผนการรับมือภาวะน้ำตาลในเลือดต่ำล่วงหน้า เช่น การพกขนมหรือน้ำตาลไว้เสมอ ก็เป็นสิ่งจำเป็นเพื่อป้องกันภาวะฉุกเฉินที่อาจเกิดขึ้นได้

การเข้าใจภาวะ “น็อคเบาหวาน” หรือภาวะไฮโปไกลซีเมียอย่างถูกต้องและการเตรียมตัวรับมืออย่างเหมาะสม เป็นกุญแจสำคัญในการดูแลสุขภาพและความปลอดภัยของผู้ป่วยเบาหวาน และช่วยลดโอกาสในการเกิดภาวะแทรกซ้อนที่อาจร้ายแรงได้