ลักษณะขององค์การมีกี่ลักษณะอะไรบ้าง

เจาะลึก ‘ลักษณะขององค์กร’ : มากกว่าแค่ ‘ความมุ่งหมาย’

เมื่อเอ่ยถึง ‘องค์กร’ หลายคนอาจมองว่าคือกลุ่มคนที่มีเป้าหมายร่วมกัน บ้างก็คิดถึงบริษัท ห้างร้าน หรือหน่วยงานต่างๆ ซึ่งนั่นเป็นเพียงส่วนหนึ่งของภาพรวมอันกว้างใหญ่เท่านั้น เพราะแท้จริงแล้ว ‘องค์กร’ มี ‘ลักษณะ’ ที่หลากหลาย ซับซ้อน และน่าสนใจกว่านั้นมาก

บทความนี้จะพาไปเจาะลึก ‘ลักษณะขององค์กร’ ที่ไม่ได้จำกัดอยู่เพียง ‘ความมุ่งหมาย’ อันแบ่งเป็น 4 ประเภทหลัก ได้แก่ องค์กรเพื่อประโยชน์ของสมาชิก เช่น สหกรณ์, องค์กรธุรกิจ เช่น บริษัท, องค์กรเพื่อสาธารณะ เช่น โรงพยาบาลรัฐ และองค์กรเพื่อบริการ เช่น องค์กรการกุศล เท่านั้น แต่ยังครอบคลุมมิติอื่นๆ ที่สำคัญ ดังนี้

1. ลักษณะของโครงสร้างองค์กร:

• แบบเป็นทางการ (Formal Structure): เน้นความชัดเจนของสายการบังคับบัญชา มีกฎระเบียบ กฎเกณฑ์ที่เป็นลายลักษณ์อักษร เช่น บริษัทขนาดใหญ่ หน่วยงานราชการ
• แบบไม่เป็นทางการ (Informal Structure): เน้นความยืดหยุ่น ความสัมพันธ์แบบไม่เป็นทางการ อาจไม่มีกฎเกณฑ์ตายตัว เช่น กลุ่มอาสาสมัคร กลุ่ม Startup

2. ลักษณะของวัฒนธรรมองค์กร:

• วัฒนธรรมแบบมุ่งเน้นผลลัพธ์ (Result-oriented Culture): ให้ความสำคัญกับการบรรลุเป้าหมาย ตัวชี้วัดความสำเร็จ
• วัฒนธรรมแบบเน้นคน (People-oriented Culture): ให้ความสำคัญกับการพัฒนาบุคลากร สร้างความผูกพันธ์
• วัฒนธรรมแบบเน้นนวัตกรรม (Innovation-oriented Culture): เปิดรับความคิดสร้างสรรค์ สนับสนุนการทดลองสิ่งใหม่ๆ

3. ลักษณะของสภาพแวดล้อมองค์กร:

• สภาพแวดล้อมภายใน (Internal Environment): ปัจจัยภายในองค์กร เช่น ทรัพยากรบุคคล ระบบการจัดการ เทคโนโลยี
• สภาพแวดล้อมภายนอก (External Environment): ปัจจัยภายนอกองค์กร เช่น คู่แข่ง สภาพเศรษฐกิจ การเมือง กฎหมาย

4. ลักษณะของกระบวนการทำงาน:

• ระบบรวมศูนย์ (Centralization): การตัดสินใจขึ้นอยู่กับผู้บริหารระดับสูง
• ระบบกระจายอำนาจ (Decentralization): การมอบอำนาจการตัดสินใจให้กับหน่วยงานย่อย

5. ลักษณะของขนาดองค์กร:

• องค์กรขนาดเล็ก (Small Organization): โครงสร้างองค์กรไม่ซับซ้อน การสื่อสารรวดเร็ว
• องค์กรขนาดกลาง (Medium-sized Organization): มีความซับซ้อนของโครงสร้างและกระบวนการทำงานเพิ่มขึ้น
• องค์กรขนาดใหญ่ (Large Organization): โครงสร้างองค์กรซับซ้อน มีหลายหน่วยงานย่อย

จะเห็นได้ว่า ‘ลักษณะขององค์กร’ นั้นมีความหลากหลาย และแต่ละองค์กรก็มีลักษณะเฉพาะตัวที่แตกต่างกันออกไป ซึ่งการทำความเข้าใจ ‘ลักษณะ’ เหล่านี้ จะช่วยให้เราวิเคราะห์ และเข้าใจการทำงานขององค์กรต่างๆ ได้อย่างลึกซึ้งมากยิ่งขึ้น