ทำไมเบาหวานทำให้แผลหายช้า

เบาหวานกับแผลเรื้อรัง: ทำไมแผลถึงหายช้ากว่าคนปกติ?

โรคเบาหวานเป็นโรคเรื้อรังที่ส่งผลกระทบต่อหลายระบบของร่างกาย หนึ่งในภาวะแทรกซ้อนที่พบได้บ่อยและสร้างความกังวลอย่างมาก คือ การหายช้าของแผล แม้จะเป็นแผลเล็กๆ ก็อาจลุกลามกลายเป็นแผลเรื้อรังได้ง่าย แต่ทำไมเบาหวานจึงทำให้แผลหายช้ากว่าคนทั่วไป? คำตอบนั้นซับซ้อนกว่าที่คิด และเกี่ยวข้องกับกลไกหลายอย่างที่ทำงานร่วมกัน

1. การไหลเวียนโลหิตบกพร่อง: ระดับน้ำตาลในเลือดสูงอย่างต่อเนื่องในผู้ป่วยเบาหวานจะทำลายหลอดเลือดขนาดเล็ก (microangiopathy) ส่งผลให้หลอดเลือดแข็งตัว เส้นเลือดฝอยเปราะบาง และการไหลเวียนโลหิตไม่สะดวก นี่คือปัจจัยสำคัญที่ทำให้แผลได้รับออกซิเจนและสารอาหารไม่เพียงพอ เปรียบเสมือนการปิดกั้นเส้นทางลำเลียงอาหารและวัสดุซ่อมแซมที่จำเป็นต่อการสมานแผล ส่งผลให้กระบวนการซ่อมแซมเนื้อเยื่อช้าลงอย่างเห็นได้ชัด

2. ความรู้สึกเสื่อม (Neuropathy): นอกจากหลอดเลือดแล้ว เส้นประสาทก็ได้รับผลกระทบจากระดับน้ำตาลในเลือดสูงเช่นกัน ทำให้เกิดความรู้สึกเสื่อม ผู้ป่วยอาจไม่รู้สึกเจ็บปวดเมื่อเกิดบาดแผลเล็กๆ จึงไม่ทันระมัดระวังและปล่อยให้แผลลุกลาม การขาดความรู้สึกเจ็บปวดนี้ทำให้แผลติดเชื้อได้ง่ายขึ้น เนื่องจากผู้ป่วยไม่รู้ตัวว่ามีแผลและไม่ได้รับการดูแลรักษาอย่างทันท่วงที

3. การทำงานของระบบภูมิคุ้มกันบกพร่อง: ระดับน้ำตาลในเลือดสูงยังส่งผลกระทบต่อระบบภูมิคุ้มกัน ทำให้ร่างกายต่อสู้กับเชื้อโรคได้ไม่ดีเท่าคนปกติ เมื่อแผลเกิดขึ้น เชื้อแบคทีเรียหรือเชื้อราต่างๆ สามารถเข้าไปเจริญเติบโตได้ง่าย นำไปสู่การติดเชื้อที่รุนแรงและทำให้แผลหายช้าลง หรืออาจลุกลามจนกลายเป็นแผลติดเชื้อเรื้อรัง แม้กระทั่งภาวะเนื้อเยื่อตาย (necrosis) ซึ่งจำเป็นต้องผ่าตัดเอาเนื้อเยื่อที่ตายแล้วออก

4. การสร้างคอลลาเจนลดลง: คอลลาเจนเป็นโปรตีนที่สำคัญในการสร้างเนื้อเยื่อใหม่และการสมานแผล ในผู้ป่วยเบาหวาน การสร้างคอลลาเจนจะลดลง ทำให้กระบวนการซ่อมแซมแผลล่าช้าและไม่แข็งแรง แผลจึงมีโอกาสเปิดและติดเชื้อได้ง่าย

การดูแลแผลในผู้ป่วยเบาหวานจึงมีความสำคัญอย่างยิ่ง: การควบคุมระดับน้ำตาลในเลือดให้ใกล้เคียงกับค่าปกติที่สุด การดูแลรักษาสุขภาพเท้าอย่างสม่ำเสมอ การตรวจสอบแผลอย่างละเอียด และการรักษาความสะอาดของแผลเป็นสิ่งจำเป็นที่จะช่วยลดความเสี่ยงและเร่งกระบวนการสมานแผล หากพบว่ามีแผลที่หายช้าหรือมีอาการติดเชื้อ ควรรีบปรึกษาแพทย์โดยเร็วที่สุด เพื่อรับการรักษาที่ถูกต้องและทันท่วงที การป้องกันที่ดีกว่าการรักษาเสมอ การดูแลตนเองอย่างต่อเนื่องจึงเป็นกุญแจสำคัญในการลดความเสี่ยงจากภาวะแทรกซ้อนของโรคเบาหวาน และมีคุณภาพชีวิตที่ดีขึ้น

บทความนี้มีจุดมุ่งหมายเพื่อให้ความรู้เบื้องต้นเท่านั้น ไม่สามารถใช้แทนคำแนะนำจากแพทย์ผู้เชี่ยวชาญได้ ควรปรึกษาแพทย์เพื่อรับการวินิจฉัยและวางแผนการรักษาที่เหมาะสมกับสภาพร่างกายของแต่ละบุคคล