ทอกซอยด์ เป็นภูมิคุ้มกันแบบไหน

ท็อกซอยด์: ภูมิคุ้มกันจำเพาะที่ป้องกันพิษร้าย

ท็อกซอยด์ (Toxoid) ไม่ใช่ภูมิคุ้มกันโดยตรง แต่เป็นวัคซีนชนิดหนึ่งที่กระตุ้นให้ร่างกายสร้างภูมิคุ้มกันจำเพาะ แตกต่างจากวัคซีนชนิดอื่นๆ ที่ใช้เชื้อโรคที่อ่อนฤทธิ์หรือตายแล้ว ท็อกซอยด์นั้นใช้สารพิษ (toxin) ของแบคทีเรียที่ผ่านการทำให้เป็นพิษอ่อนฤทธิ์หรือไร้พิษ (detoxified) แล้ว โดยกระบวนการทางเคมีหรือกายภาพต่างๆ เพื่อรักษาโครงสร้างแอนติเจน (antigen) เอาไว้ให้สามารถกระตุ้นระบบภูมิคุ้มกันได้ แต่ไม่ก่อให้เกิดโรค

กล่าวคือ ท็อกซอยด์ทำงานโดยการนำเสนอโครงสร้างโมเลกุลของสารพิษที่ไม่เป็นอันตรายต่อร่างกาย ให้กับระบบภูมิคุ้มกัน เมื่อระบบภูมิคุ้มกันรับรู้ถึงแอนติเจนนี้ จะเริ่มสร้างแอนติบอดี (antibody) ซึ่งเป็นโปรตีนชนิดพิเศษที่มีหน้าที่จับกับสารพิษนั้นโดยเฉพาะ เมื่อร่างกายได้รับสารพิษตัวจริงในอนาคต แอนติบอดีที่ร่างกายสร้างขึ้นไว้แล้วจะทำหน้าที่จับกับสารพิษ ป้องกันไม่ให้สารพิษนั้นเข้าไปทำลายเซลล์และก่อให้เกิดโรคได้ นั่นคือหลักการของภูมิคุ้มกันจำเพาะที่เกิดจากท็อกซอยด์

การสร้างภูมิคุ้มกันโดยท็อกซอยด์จำเป็นต้องได้รับการฉีดวัคซีนหลายครั้ง เพื่อกระตุ้นการสร้างแอนติบอดีในปริมาณที่เพียงพอและยั่งยืน โดยทั่วไปแล้ว การฉีดกระตุ้นจะช่วยเพิ่มระดับแอนติบอดีและยืดระยะเวลาการคุ้มครอง ซึ่งระยะเวลาการคุ้มครองนั้นแตกต่างกันไปตามชนิดของท็อกซอยด์และสุขภาพของแต่ละบุคคล

ตัวอย่างของโรคที่สามารถป้องกันได้ด้วยท็อกซอยด์ ได้แก่:

• คอตีบ (Diphtheria): เกิดจากแบคทีเรีย Corynebacterium diphtheriae ซึ่งสร้างสารพิษที่ทำลายเนื้อเยื่อ
• บาดทะยัก (Tetanus): เกิดจากแบคทีเรีย Clostridium tetani ซึ่งสร้างสารพิษที่ทำให้เกิดการเกร็งของกล้ามเนื้อ

การใช้ท็อกซอยด์เป็นวิธีการที่มีประสิทธิภาพและปลอดภัยในการป้องกันโรคที่เกิดจากสารพิษของแบคทีเรีย ช่วยลดอัตราการเกิดโรคและความรุนแรงของโรคได้อย่างมาก ดังนั้น การได้รับวัคซีนท็อกซอยด์ตามกำหนดจึงมีความสำคัญอย่างยิ่งต่อสุขภาพ โดยเฉพาะอย่างยิ่งในกลุ่มเด็กเล็กและกลุ่มเสี่ยง เพื่อสร้างภูมิคุ้มกันที่แข็งแรงและยั่งยืน ปกป้องตนเองจากอันตรายของสารพิษร้ายเหล่านี้