ทำไมหมู่เลือดAB ถึงรับเลือดได้ทุกหมู่

หมู่เลือด AB: ผู้รับสากล… จริงหรือ? ไขข้อสงสัยเรื่องการรับเลือด

หลายคนคงเคยได้ยินว่าผู้ที่มีหมู่เลือด AB นั้นพิเศษกว่าใคร เพราะสามารถรับเลือดได้จากทุกหมู่เลือด ทำให้ได้รับฉายา “ผู้รับสากล” แต่ความจริงเบื้องหลังเรื่องนี้ซับซ้อนกว่านั้น และการให้เลือดในทางปฏิบัติก็ไม่ได้ง่ายดายอย่างที่คิด

ทำไมหมู่เลือด AB ถึงรับเลือดได้จากทุกหมู่?

หัวใจสำคัญของเรื่องนี้อยู่ที่ระบบหมู่เลือด ABO ซึ่งจำแนกหมู่เลือดตามชนิดของแอนติเจน (Antigen) ที่อยู่บนผิวเม็ดเลือดแดง และแอนติบอดี (Antibody) ที่อยู่ในน้ำเลือด (Plasma) โดย:

• หมู่เลือด A: มีแอนติเจน A และแอนติบอดีต่อ B
• หมู่เลือด B: มีแอนติเจน B และแอนติบอดีต่อ A
• หมู่เลือด AB: มีแอนติเจน A และ B แต่ ไม่มี แอนติบอดีต่อ A หรือ B
• หมู่เลือด O: ไม่มีแอนติเจน A หรือ B แต่มีแอนติบอดีต่อ A และ B

เมื่อพิจารณาจากข้อมูลนี้ เราจะเห็นได้ว่าหมู่เลือด AB ไม่มีแอนติบอดีที่จะไปทำปฏิกิริยากับแอนติเจน A หรือ B ที่อยู่ในเม็ดเลือดแดงของหมู่เลือด A, B, หรือ AB ได้ ทำให้สามารถรับเลือดจากหมู่เหล่านี้ได้โดยไม่เกิดภาวะเม็ดเลือดแดงแตกตัว (Hemolysis) ซึ่งเป็นอันตรายถึงชีวิต

หมู่เลือด O ก็บริจาคให้ใครก็ได้… แล้วทำไม AB ถึงพิเศษกว่า?

แม้ว่าหมู่เลือด O จะเป็น “ผู้บริจาคสากล” เนื่องจากไม่มีแอนติเจน A หรือ B ทำให้สามารถบริจาคให้ใครก็ได้ แต่ความพิเศษของหมู่เลือด AB คือความสามารถในการ รับ เลือดจากทุกหมู่ ทำให้มีความยืดหยุ่นในการรับเลือดมากกว่าในสถานการณ์ฉุกเฉินที่อาจขาดแคลนเลือด

ความจริงที่ซับซ้อนกว่า: ปฏิกิริยาภูมิคุ้มกันที่อาจเกิดขึ้น

ถึงแม้จะสามารถรับเลือดได้จากทุกหมู่ แต่ในทางปฏิบัติ แพทย์มักจะหลีกเลี่ยงการให้เลือดต่างหมู่ (Transfusion of unmatched blood) แก่ผู้ป่วยหมู่เลือด AB หากเป็นไปได้ เหตุผลก็คือ:

1. ระบบหมู่เลือดย่อย (Minor Blood Group Systems): นอกเหนือจากระบบ ABO แล้ว ยังมีระบบหมู่เลือดย่อยอื่นๆ อีกมากมาย เช่น ระบบ Rh, Kell, Duffy ซึ่งอาจทำให้เกิดปฏิกิริยาภูมิคุ้มกันได้ หากผู้ป่วยได้รับเลือดที่มีแอนติเจนที่ไม่ตรงกันในระบบเหล่านี้
2. แอนติบอดีที่ไม่จำเพาะ (Non-specific Antibodies): แม้ว่าผู้ป่วย AB จะไม่มีแอนติบอดีต่อ A หรือ B แต่ก็อาจมีแอนติบอดีอื่นๆ ที่สามารถทำปฏิกิริยากับส่วนประกอบอื่นๆ ในเลือดที่ได้รับ
3. ความเสี่ยงในการเกิดปฏิกิริยาแม้เพียงเล็กน้อย: แม้ว่าปฏิกิริยาภูมิคุ้มกันจากการให้เลือดต่างหมู่อาจไม่รุนแรงเสมอไป แต่ก็ยังมีความเสี่ยงที่จะเกิดอาการไม่พึงประสงค์ เช่น ไข้ขึ้น หนาวสั่น หรือผื่นคัน ซึ่งสามารถหลีกเลี่ยงได้โดยการให้เลือดหมู่เดียวกัน

บทสรุป: ผู้รับสากล… ภายใต้เงื่อนไข

ดังนั้น การที่หมู่เลือด AB ถูกเรียกว่า “ผู้รับสากล” นั้นเป็นความจริงเพียงบางส่วน ในทางทฤษฎี สามารถรับเลือดได้จากทุกหมู่ แต่ในทางปฏิบัติ การให้เลือดหมู่ AB แก่ผู้ป่วย AB ยังคงเป็นทางเลือกที่ปลอดภัยที่สุด เพื่อลดความเสี่ยงจากปฏิกิริยาภูมิคุ้มกันที่อาจเกิดขึ้น แม้จะน้อยก็ตาม การเข้าใจถึงกลไกการทำงานของระบบหมู่เลือดและความเสี่ยงที่เกี่ยวข้องจะช่วยให้เราตัดสินใจเกี่ยวกับการให้และรับเลือดได้อย่างปลอดภัยและมีประสิทธิภาพ