สิ่งที่ถ่ายทอดทางพันธุกรรมมีอะไรบ้าง

มรดกตกทอด: สิ่งใดที่เราได้รับจากบรรพบุรุษ

เรามักจะเห็นความคล้ายคลึงกันระหว่างเรากับพ่อแม่ ปู่ย่าตายาย ไม่ว่าจะเป็นรูปร่างหน้าตา สีผม หรือแม้กระทั่งนิสัยใจคอ สิ่งเหล่านี้คือ “ลักษณะทางพันธุกรรม” ที่ถ่ายทอดจากรุ่นสู่รุ่นผ่าน “ยีน” บนสาย DNA ซึ่งเป็นเหมือนพิมพ์เขียวของชีวิต

ลักษณะที่ถ่ายทอดทางพันธุกรรม มีมากมาย ครอบคลุมตั้งแต่รูปลักษณ์ภายนอกไปจนถึงการทำงานของร่างกาย ลองมาดูตัวอย่างกัน

1. รูปลักษณ์ภายนอก:

• สีผิว สีผม และสีตา: ยีนกำหนดการผลิตเม็ดสีเมลานิน ซึ่งเป็นตัวกำหนดสีผิว สีผม และสีตา ยิ่งมีเมลานินมาก สีก็ยิ่งเข้มขึ้น
• รูปร่างใบหน้า จมูก และใบหู: โครงสร้างกระดูกและกระดูกอ่อนถูกควบคุมโดยยีน ทำให้เรามีลักษณะใบหน้า จมูก และใบหูที่แตกต่างกันออกไป
• ความสูงและรูปร่าง: แม้ยีนจะเป็นปัจจัยสำคัญ แต่โภชนาการและการออกกำลังกายก็มีผลต่อความสูงและรูปร่างของเราเช่นกัน

2. การทำงานของร่างกาย:

• กลุ่มเลือด: ระบบหมู่เลือด ABO ถูกกำหนดโดยยีนเพียงตัวเดียว และไม่มีปัจจัยภายนอกใดๆ มามีอิทธิพล
• ความสามารถในการรับรส: ยีนบางตัวทำให้เรารับรู้รสชาติขม เปรี้ยว หวาน เค็ม และรสอูมามิ ได้แตกต่างกัน
• ความถนัดมือซ้ายหรือขวา: แม้จะยังไม่ทราบแน่ชัด แต่นักวิทยาศาสตร์เชื่อว่าพันธุกรรมมีส่วนเกี่ยวข้องกับความถนัดในการใช้มือข้างใดข้างหนึ่ง
• ความไวต่อโรค: ยีนบางตัวอาจเพิ่มหรือลดความเสี่ยงต่อการเกิดโรคบางชนิด เช่น โรคเบาหวาน โรคหัวใจ และมะเร็ง

สิ่งแวดล้อมมีอิทธิพลต่อลักษณะทางพันธุกรรมหรือไม่?

คำตอบคือ มีแน่นอน แม้ยีนจะเป็นตัวกำหนดลักษณะพื้นฐาน แต่สิ่งแวดล้อม เช่น อาหาร การเลี้ยงดู สภาพอากาศ และประสบการณ์ชีวิต ล้วนส่งผลต่อการแสดงออกของยีนได้ ตัวอย่างเช่น

• ความสูง: แม้ยีนจะเป็นตัวกำหนดศักยภาพความสูง แต่ภาวะทุพโภชนาการในวัยเด็กอาจขัดขวางการเจริญเติบโตได้
• ความไวต่อแสงแดด: ยีนกำหนดสีผิว ซึ่งสัมพันธ์กับความไวต่อแสงแดด แต่การสัมผัสแสงแดดเป็นประจำก็ทำให้ผิวคล้ำขึ้นได้

ความเข้าใจเกี่ยวกับพันธุกรรม ไม่เพียงช่วยให้เรารู้จักตนเองและบรรพบุรุษมากขึ้น แต่ยังมีบทบาทสำคัญในวงการแพทย์ เช่น การตรวจคัดกรองโรคทางพันธุกรรม การพัฒนายา และการรักษาแบบเฉพาะบุคคล ยิ่งเรารู้จักพิมพ์เขียวของชีวิตมากเท่าไหร่ เราก็ยิ่งสามารถดูแลสุขภาพและส่งต่อมรดกอันล้ำค่านี้สู่รุ่นต่อไปได้ดียิ่งขึ้นเท่านั้น