เกล็ดเลือดปกติกี่%

เกล็ดเลือด: กุญแจสำคัญที่มากกว่าแค่ตัวเลข

เรามักคุ้นเคยกับการตรวจสุขภาพประจำปี และหนึ่งในรายการตรวจที่สำคัญคือการตรวจนับเม็ดเลือด ซึ่งรวมถึงการตรวจวัดระดับ “เกล็ดเลือด” หรือ “Platelets” แต่บ่อยครั้งที่เรามองข้ามความสำคัญของตัวเลขเหล่านี้ไป โดยเข้าใจเพียงว่า “ปกติ” หรือ “ไม่ปกติ” เท่านั้น

บทความนี้จะพาคุณเจาะลึกถึงความสำคัญของเกล็ดเลือดในเลือด ไม่ได้จำกัดแค่ช่วงค่าปกติที่ 150,000-450,000 ตัวต่อลูกบาศก์มิลลิเมตร (ตัว/ลบ.มม.) เท่านั้น แต่จะขยายความถึงความหมายของตัวเลขที่เปลี่ยนแปลงไป และปัจจัยที่อาจส่งผลกระทบต่อระดับเกล็ดเลือด

เกล็ดเลือดคืออะไร และทำหน้าที่อะไร?

เกล็ดเลือดไม่ใช่เซลล์เต็มตัว แต่เป็นส่วนประกอบเล็กๆ ที่เกิดจากเซลล์ขนาดใหญ่ในไขกระดูก ทำหน้าที่หลักในการแข็งตัวของเลือดเมื่อเกิดบาดแผล หรือการฉีกขาดของหลอดเลือด เกล็ดเลือดจะรวมตัวกันบริเวณที่เกิดการบาดเจ็บ ก่อตัวเป็นลิ่มเลือดเพื่ออุดรอยรั่ว ป้องกันการเสียเลือดมากเกินไป และเป็นจุดเริ่มต้นของการซ่อมแซมเนื้อเยื่อ

ทำไมการตรวจวัดระดับเกล็ดเลือดจึงสำคัญ?

การตรวจวัดระดับเกล็ดเลือดเป็นการประเมินสุขภาพเบื้องต้นที่สำคัญ เนื่องจากความผิดปกติของระดับเกล็ดเลือดอาจบ่งชี้ถึงภาวะสุขภาพที่ซ่อนอยู่ได้หลายประการ:

• เกล็ดเลือดต่ำ (Thrombocytopenia): เมื่อระดับเกล็ดเลือดต่ำกว่า 150,000 ตัว/ลบ.มม. อาจเกิดจากหลายสาเหตุ เช่น
  • การสร้างเกล็ดเลือดลดลง: อาจเกิดจากความผิดปกติของไขกระดูก โรคไขกระดูก หรือผลข้างเคียงของยาบางชนิด
  • การทำลายเกล็ดเลือดเพิ่มขึ้น: อาจเกิดจากโรคภูมิต้านตนเอง (Autoimmune Disease), การติดเชื้อไวรัส (เช่น ไข้เลือดออก) หรือการใช้ยาบางชนิด
  • การกักเก็บเกล็ดเลือดในม้าม: ในภาวะม้ามโต ม้ามอาจกักเก็บเกล็ดเลือดไว้มากเกินไป ทำให้ปริมาณเกล็ดเลือดในกระแสเลือดลดลง
  • ความเสี่ยง: ผู้ที่มีภาวะเกล็ดเลือดต่ำมีความเสี่ยงต่อการเกิดเลือดออกง่ายกว่าปกติ แม้เพียงการบาดเจ็บเล็กน้อยก็อาจทำให้เสียเลือดมากผิดปกติ
• เกล็ดเลือดสูง (Thrombocytosis): เมื่อระดับเกล็ดเลือดสูงกว่า 450,000 ตัว/ลบ.มม. อาจเกิดจาก
  • ปฏิกิริยาตอบสนองต่อภาวะอื่น: เช่น การติดเชื้อ, การอักเสบ, การบาดเจ็บ หรือการผ่าตัด
  • โรคเกี่ยวกับไขกระดูก: เช่น โรคมะเร็งเม็ดเลือดบางชนิด
  • ความเสี่ยง: ผู้ที่มีภาวะเกล็ดเลือดสูงมีความเสี่ยงต่อการเกิดลิ่มเลือดอุดตันในหลอดเลือด ซึ่งอาจนำไปสู่ภาวะร้ายแรง เช่น โรคหลอดเลือดสมอง หรือภาวะหัวใจขาดเลือด

ปัจจัยที่ส่งผลต่อระดับเกล็ดเลือด:

• อายุ: ระดับเกล็ดเลือดอาจเปลี่ยนแปลงไปตามอายุ
• เพศ: ผู้หญิงมักมีระดับเกล็ดเลือดต่ำกว่าผู้ชายเล็กน้อย
• ยา: ยาบางชนิดอาจส่งผลต่อการสร้างหรือทำลายเกล็ดเลือด
• อาหาร: การขาดสารอาหารบางชนิด เช่น วิตามินบี 12 หรือกรดโฟลิก อาจส่งผลต่อการสร้างเกล็ดเลือด
• ภาวะสุขภาพอื่นๆ: เช่น การตั้งครรภ์ โรคตับ หรือโรคไต

เมื่อไหร่ที่ควรปรึกษาแพทย์?

หากคุณทราบผลการตรวจเลือด และพบว่าระดับเกล็ดเลือดของคุณต่ำหรือสูงกว่าช่วงค่าปกติ ควรรีบปรึกษาแพทย์เพื่อทำการวินิจฉัยหาสาเหตุ และรับการรักษาที่เหมาะสม โดยเฉพาะอย่างยิ่งหากมีอาการผิดปกติอื่นๆ ร่วมด้วย เช่น เลือดออกง่าย, มีจุดจ้ำเลือดตามตัว, เหนื่อยล้า หรือมีไข้

สรุป:

เกล็ดเลือดเป็นส่วนประกอบสำคัญของเลือดที่ช่วยในการแข็งตัวของเลือด การตรวจวัดระดับเกล็ดเลือดเป็นส่วนหนึ่งของการตรวจสุขภาพเบื้องต้นที่สำคัญ เนื่องจากความผิดปกติของระดับเกล็ดเลือดอาจบ่งชี้ถึงภาวะสุขภาพที่ซ่อนอยู่ได้หลายประการ การทำความเข้าใจถึงความหมายของตัวเลขเหล่านี้ และปรึกษาแพทย์เมื่อพบความผิดปกติ จะช่วยให้คุณดูแลสุขภาพได้อย่างเหมาะสมและทันท่วงที