ค่าไตระดับไหนต้องฟอกไต

ค่าไตระดับไหน…ที่ต้อง “ฟอกไต”? เจาะลึกทุกประเด็น เพื่อคุณภาพชีวิตที่ดีของผู้ป่วยโรคไต

โรคไตเรื้อรังเป็นภัยเงียบที่คุกคามสุขภาพของคนไทยจำนวนมาก แม้ว่าจะไม่มีอาการแสดงในระยะแรก แต่เมื่อไตเริ่มเสื่อมสภาพลงเรื่อยๆ การรักษาด้วยการฟอกไตก็อาจกลายเป็นสิ่งที่หลีกเลี่ยงไม่ได้ คำถามสำคัญคือ “ค่าไตระดับไหน…ที่ต้องฟอกไต?” บทความนี้จะเจาะลึกในรายละเอียด เพื่อให้ผู้ป่วยและผู้ดูแลมีความเข้าใจที่ถูกต้อง และสามารถวางแผนการดูแลสุขภาพได้อย่างเหมาะสม

ไม่ใช่แค่ “ค่าไต” แต่คือ “ภาพรวม” ของสุขภาพ

สิ่งสำคัญที่ต้องเน้นย้ำคือ การตัดสินใจว่าจะต้องฟอกไตหรือไม่นั้น ไม่ได้ขึ้นอยู่กับค่าไตเพียงอย่างเดียว โดยเฉพาะอย่างยิ่งค่า Estimated Glomerular Filtration Rate (eGFR) ซึ่งเป็นตัวชี้วัดสำคัญในการประเมินการทำงานของไต ค่า eGFR เพียงอย่างเดียวไม่อาจบอกได้ว่าผู้ป่วยทุกคนจะต้องฟอกไตเมื่อถึงระดับหนึ่ง แต่แพทย์จะพิจารณาจากปัจจัยอื่นๆ ประกอบกันอย่างละเอียด ได้แก่

• ค่า eGFR: ค่า eGFR เป็นตัวบ่งชี้ว่าไตสามารถกรองของเสียออกจากเลือดได้ดีเพียงใด โดยทั่วไปแล้ว ผู้ป่วยที่มีค่า eGFR ต่ำกว่า 15 ml/min/1.73 m² จะถูกพิจารณาให้ฟอกไต แต่ในบางกรณี อาจจำเป็นต้องฟอกไตก่อนหน้านั้น หากมีอาการรุนแรง
• อาการแสดงของผู้ป่วย: แม้ว่าค่า eGFR จะยังไม่ต่ำมาก แต่หากผู้ป่วยมีอาการที่บ่งบอกถึงภาวะไตวายรุนแรง เช่น บวมน้ำอย่างมาก, หายใจลำบาก, คลื่นไส้อาเจียนอย่างต่อเนื่อง, อ่อนเพลียอย่างรุนแรง, สับสน, หรือมีภาวะโพแทสเซียมในเลือดสูง (Hyperkalemia) ที่เป็นอันตรายถึงชีวิต ก็อาจจำเป็นต้องฟอกไตเพื่อบรรเทาอาการ
• ภาวะแทรกซ้อนอื่นๆ: ผู้ป่วยโรคไตเรื้อรังมักมีภาวะแทรกซ้อนอื่นๆ ร่วมด้วย เช่น โรคหัวใจและหลอดเลือด, โรคเบาหวาน, ความดันโลหิตสูง ภาวะแทรกซ้อนเหล่านี้อาจส่งผลต่อการตัดสินใจในการเริ่มฟอกไต
• การตอบสนองต่อการรักษาอื่นๆ: หากผู้ป่วยได้รับการรักษาด้วยวิธีอื่นๆ เช่น การควบคุมอาหาร, การใช้ยา, แต่การทำงานของไตยังคงเสื่อมลงอย่างต่อเนื่อง และอาการไม่ดีขึ้น การฟอกไตก็อาจเป็นทางเลือกสุดท้าย

ทำไมต้องฟอกไต?

เมื่อไตไม่สามารถทำงานได้อย่างมีประสิทธิภาพ ของเสียและน้ำส่วนเกินจะสะสมอยู่ในร่างกาย ทำให้เกิดอาการต่างๆ ที่ส่งผลกระทบต่อคุณภาพชีวิต และอาจเป็นอันตรายถึงชีวิต การฟอกไต (Dialysis) คือกระบวนการกำจัดของเสียและน้ำส่วนเกินออกจากเลือด โดยใช้เครื่องไตเทียม หรือวิธีการล้างช่องท้อง (Peritoneal Dialysis)

การฟอกไต…ไม่ใช่จุดจบ แต่คือ “จุดเริ่มต้น” ของการดูแลตัวเอง

การฟอกไตไม่ใช่การรักษาให้หายขาดจากโรคไต แต่เป็นการประคับประคองการทำงานของไตที่เสื่อมสภาพ เพื่อให้ผู้ป่วยสามารถมีชีวิตอยู่ได้อย่างมีคุณภาพ การฟอกไตเป็นเพียงส่วนหนึ่งของการดูแลสุขภาพ ผู้ป่วยยังคงต้องควบคุมอาหาร, รับประทานยาตามที่แพทย์สั่ง, และดูแลสุขภาพโดยรวมอย่างเคร่งครัด

การชะลอความเสื่อมของไต…สำคัญที่สุด

สิ่งที่สำคัญยิ่งกว่าการรู้ว่าค่าไตระดับไหนต้องฟอกไต คือการป้องกันและชะลอความเสื่อมของไตตั้งแต่เนิ่นๆ โดยการ:

• ควบคุมโรคประจำตัว: ผู้ป่วยโรคเบาหวานและความดันโลหิตสูง ควรควบคุมระดับน้ำตาลและความดันให้อยู่ในเกณฑ์ที่เหมาะสม
• ควบคุมอาหาร: หลีกเลี่ยงอาหารรสเค็ม, อาหารแปรรูป, และอาหารที่มีโปรตีนสูงเกินไป
• ดื่มน้ำให้เพียงพอ: ดื่มน้ำในปริมาณที่เหมาะสมตามคำแนะนำของแพทย์
• งดสูบบุหรี่และหลีกเลี่ยงเครื่องดื่มแอลกอฮอล์: สิ่งเหล่านี้เป็นปัจจัยเสี่ยงที่ทำให้ไตเสื่อมเร็วขึ้น
• ตรวจสุขภาพเป็นประจำ: โดยเฉพาะผู้ที่มีความเสี่ยง เช่น ผู้สูงอายุ, ผู้ที่มีประวัติครอบครัวเป็นโรคไต, ผู้ที่เป็นโรคเบาหวานและความดันโลหิตสูง

ปรึกษาแพทย์…คือทางออกที่ดีที่สุด

หากคุณมีความกังวลเกี่ยวกับสุขภาพไตของคุณ หรือมีอาการที่น่าสงสัย สิ่งสำคัญที่สุดคือการปรึกษาแพทย์ผู้เชี่ยวชาญด้านโรคไต เพื่อรับการตรวจวินิจฉัยและวางแผนการรักษาที่เหมาะสมที่สุด การดูแลสุขภาพไตอย่างสม่ำเสมอและการปฏิบัติตามคำแนะนำของแพทย์อย่างเคร่งครัด จะช่วยชะลอความเสื่อมของไต และลดความจำเป็นในการฟอกไตได้ในที่สุด

บทสรุป

การตัดสินใจว่าจะต้องฟอกไตหรือไม่นั้น เป็นการตัดสินใจที่ซับซ้อนและขึ้นอยู่กับปัจจัยหลายอย่าง ไม่ใช่แค่ค่าไตเพียงอย่างเดียว การปรึกษาแพทย์ผู้เชี่ยวชาญด้านโรคไตเป็นสิ่งสำคัญที่สุด เพื่อให้ได้รับการประเมินที่ถูกต้องและวางแผนการรักษาที่เหมาะสมกับแต่ละบุคคล การดูแลสุขภาพไตอย่างสม่ำเสมอและการปฏิบัติตามคำแนะนำของแพทย์อย่างเคร่งครัด จะช่วยให้ผู้ป่วยโรคไตสามารถมีชีวิตอยู่ได้อย่างมีคุณภาพและมีความสุข