ค่าไตสามารถเพิ่มขึ้นได้ไหม

ค่าไตเพิ่มขึ้นได้หรือไม่? ความเข้าใจผิดที่ควรคลาย

ความเข้าใจเกี่ยวกับโรคไตเรื้อรัง (Chronic Kidney Disease: CKD) มักคลาดเคลื่อนไปในหลายประเด็น หนึ่งในนั้นคือความเชื่อที่ว่า “ค่าไต” จะต้องเพิ่มขึ้นเสมอ ความจริงแล้ว คำกล่าวนี้ไม่ถูกต้องทั้งหมด ค่าไต หรือที่ถูกต้องกว่าควรเรียกว่า อัตราการกรองของไต (Glomerular Filtration Rate: GFR) ซึ่งบ่งบอกถึงประสิทธิภาพการทำงานของไตนั้น ไม่ได้เพิ่มขึ้นตามลำดับเสมอไปในผู้ป่วยโรคไตวายเรื้อรัง

ในผู้ป่วย CKD ที่มีการควบคุมโรคที่ดีและปฏิบัติตามคำแนะนำของแพทย์อย่างเคร่งครัด อัตราการกรองของไตอาจคงที่หรือลดลงอย่างช้าๆ นั่นหมายความว่าค่า GFR อาจไม่เพิ่มขึ้นแต่อย่างใด เป้าหมายหลักของการรักษา CKD คือการชะลอความเสื่อมของไต ไม่ใช่การทำให้ค่า GFR กลับมาสูงเท่ากับคนปกติ เพราะเนื้อเยื่อไตที่เสียไปแล้วนั้นไม่สามารถกลับมาทำงานได้เหมือนเดิม

อย่างไรก็ตาม มีบางสถานการณ์ที่ค่า GFR อาจเพิ่มขึ้นชั่วคราว แต่ไม่ได้หมายความว่าไตกลับมาทำงานดีขึ้นอย่างถาวร สถานการณ์เหล่านี้มักเกิดจากภาวะแทรกซ้อน เช่น:

• การติดเชื้อในทางเดินปัสสาวะ (Urinary Tract Infection: UTI): การติดเชื้ออาจทำให้เกิดการอักเสบในไต ส่งผลให้ค่า GFR เพิ่มขึ้นชั่วคราว แต่เมื่อรักษาการติดเชื้อหายแล้ว ค่า GFR อาจกลับสู่ระดับเดิมหรือลดลงต่อไป

• การขาดน้ำอย่างรุนแรง: เมื่อร่างกายขาดน้ำอย่างรุนแรง ไตจะพยายามรักษาสมดุลของน้ำและอิเล็กโทรไลต์ อาจทำให้ค่า GFR สูงขึ้นชั่วคราว แต่เมื่อร่างกายได้รับน้ำอย่างเพียงพอ ค่า GFR จะกลับสู่ระดับเดิม

• การใช้ยาบางชนิด: ยาบางชนิดอาจมีผลต่อการทำงานของไต ทำให้ค่า GFR เปลี่ยนแปลงได้ แต่ผลกระทบนี้มักเป็นชั่วคราวและขึ้นอยู่กับชนิดและปริมาณของยาที่ใช้ จึงควรปรึกษาแพทย์ก่อนใช้ยาใดๆ โดยเฉพาะในผู้ป่วยโรคไต

• ภาวะไฮโปโวเลเมีย (Hypovolemia): คือภาวะที่มีปริมาณเลือดในร่างกายน้อยกว่าปกติ ส่งผลให้ไตทำงานลดลงเพื่อรักษาปริมาณเลือด เมื่อปริมาณเลือดกลับคืนสู่ภาวะปกติ ค่า GFR อาจเพิ่มขึ้นชั่วคราว

จึงสรุปได้ว่า การเพิ่มขึ้นของค่า GFR ในผู้ป่วย CKD ไม่ได้บ่งชี้ถึงการฟื้นตัวของไตเสมอไป เป็นเพียงการเปลี่ยนแปลงชั่วคราวที่เกิดจากปัจจัยต่างๆ การติดตามค่า GFR อย่างต่อเนื่องและการดูแลสุขภาพอย่างเหมาะสมภายใต้การดูแลของแพทย์ผู้เชี่ยวชาญจึงมีความสำคัญอย่างยิ่งในการชะลอความเสื่อมของไตและยืดอายุการทำงานของไตให้ยาวนานที่สุด การเข้าใจที่ถูกต้องเกี่ยวกับโรคไตเรื้อรังจึงเป็นสิ่งจำเป็นต่อการดูแลสุขภาพอย่างมีประสิทธิภาพ