ทำไมดมยาสลบต้องงดน้ำงดอาหาร

ทำไมต้อง “งดน้ำ งดอาหาร” ก่อนดมยาสลบ: ความปลอดภัยที่มองข้ามไม่ได้

การผ่าตัดหรือการทำหัตถการทางการแพทย์บางอย่างที่ต้องใช้การระงับความรู้สึก หรือที่เรียกกันติดปากว่า “ดมยาสลบ” มักมาพร้อมกับคำแนะนำที่ดูเหมือนจะสร้างความกังวลใจให้ผู้ป่วยไม่น้อย นั่นคือการ “งดน้ำ งดอาหาร” ก่อนเข้ารับการรักษา แต่ทำไมถึงต้องทำเช่นนั้น? และทำไมคำแนะนำนี้จึงมีความสำคัญอย่างยิ่งต่อความปลอดภัยของผู้ป่วย?

คำตอบอยู่ที่กลไกการทำงานของร่างกายขณะที่อยู่ภายใต้ฤทธิ์ของยาสลบ ในสภาวะปกติ ร่างกายของเรามีระบบป้องกันตัวเองที่ซับซ้อน หนึ่งในนั้นคือ “ปฏิกิริยารีเฟล็กซ์ (Reflex)” ซึ่งช่วยให้เราสามารถไอ จาม หรือกลืน เพื่อป้องกันไม่ให้อาหารหรือสิ่งแปลกปลอมไหลเข้าไปในหลอดลมและปอด แต่เมื่อได้รับยาสลบ ระบบดังกล่าวจะถูกกดการทำงานลงชั่วคราว ทำให้ผู้ป่วยหมดสติ ไม่รู้สึกตัว และไม่มีปฏิกิริยารีเฟล็กซ์ใดๆ

หากผู้ป่วยไม่ได้งดน้ำงดอาหารก่อนดมยาสลบ อาหารหรือน้ำที่อยู่ในกระเพาะอาหารอาจไหลย้อนขึ้นมาในขณะที่หมดสติ และเนื่องจากไม่มีปฏิกิริยารีเฟล็กซ์ที่จะช่วยป้องกัน สิ่งเหล่านี้จึงมีโอกาสไหลเข้าสู่หลอดลมและปอดได้ ซึ่งจะนำไปสู่ภาวะแทรกซ้อนที่อันตรายถึงชีวิตได้ นั่นคือ “ภาวะสำลัก” หรือ “ปอดอักเสบจากการสำลัก (Aspiration Pneumonia)”

ภาวะสำลักสามารถทำให้เกิดการอุดตันทางเดินหายใจ ทำให้ผู้ป่วยขาดออกซิเจน และอาจนำไปสู่ภาวะสมองขาดออกซิเจนและเสียชีวิตได้ ส่วนปอดอักเสบจากการสำลัก เป็นภาวะที่อาหารหรือน้ำที่เข้าไปในปอด ทำให้เกิดการอักเสบและการติดเชื้อ ซึ่งต้องได้รับการรักษาด้วยยาปฏิชีวนะและอาจต้องใช้เครื่องช่วยหายใจ

ระยะเวลาในการงดน้ำงดอาหารก่อนดมยาสลบจะแตกต่างกันไปขึ้นอยู่กับชนิดของอาหารและเครื่องดื่ม รวมถึงปัจจัยอื่นๆ เช่น อายุ สภาพร่างกาย และประวัติทางการแพทย์ของผู้ป่วย โดยทั่วไปแล้ว คำแนะนำคือ:

• อาหารมื้อหลัก: ควรงดอย่างน้อย 8 ชั่วโมงก่อนดมยาสลบ
• อาหารเบา: ควรงดอย่างน้อย 6 ชั่วโมงก่อนดมยาสลบ
• นมแม่: ควรงดอย่างน้อย 4 ชั่วโมงก่อนดมยาสลบ
• น้ำใส: ควรงดอย่างน้อย 2 ชั่วโมงก่อนดมยาสลบ

สิ่งสำคัญคือต้องปฏิบัติตามคำแนะนำของแพทย์อย่างเคร่งครัด หากมีข้อสงสัยหรือข้อกังวลใดๆ ควรสอบถามแพทย์หรือพยาบาลก่อนเข้ารับการรักษา

การ “งดน้ำ งดอาหาร” ก่อนดมยาสลบ อาจดูเหมือนเป็นเรื่องเล็กน้อย แต่กลับมีความสำคัญอย่างยิ่งต่อความปลอดภัยของผู้ป่วย การปฏิบัติตามคำแนะนำนี้อย่างเคร่งครัด จะช่วยลดความเสี่ยงของภาวะแทรกซ้อนที่ร้ายแรง และทำให้การระงับความรู้สึกเป็นไปอย่างราบรื่นและปลอดภัย