ทำไมต้องให้สารละลายผ่านหลอดเลือดดำ

เหตุผลที่ต้องให้สารละลายผ่านหลอดเลือดดำ: ทางเลือกเมื่อร่างกายต้องการมากกว่าที่กินได้

การให้สารละลายผ่านหลอดเลือดดำ หรือที่เรียกกันติดปากว่า “ให้น้ำเกลือ” เป็นวิธีการทางการแพทย์ที่สำคัญ ซึ่งเป็นการนำส่งสารอาหาร, ยา, และของเหลวต่างๆ เข้าสู่ร่างกายโดยตรงผ่านทางหลอดเลือดดำ โดยไม่ต้องผ่านระบบทางเดินอาหาร เหตุผลที่ต้องใช้วิธีการนี้แทนการรับประทานอาหารหรือยาตามปกติ มีความซับซ้อนและหลากหลายกว่าที่เราคิด

เมื่อทางเดินอาหาร “ไม่พร้อม” ที่จะทำงาน:

อย่างที่กล่าวไปข้างต้น สถานการณ์หลักที่ต้องพึ่งพาการให้สารละลายทางหลอดเลือดดำคือภาวะที่ระบบทางเดินอาหารของผู้ป่วย “ไม่พร้อม” ที่จะทำงานได้อย่างเต็มประสิทธิภาพ ซึ่งอาจเกิดจากหลายปัจจัยดังนี้:

• ภาวะอุดตัน: การอุดตันในลำไส้ ไม่ว่าจากเนื้องอก, พังผืด, หรือสาเหตุอื่น ๆ จะขัดขวางการเคลื่อนที่ของอาหาร ทำให้ร่างกายไม่สามารถดูดซึมสารอาหารได้อย่างเหมาะสม
• ภาวะการดูดซึมผิดปกติ: โรคบางชนิด เช่น โรคลำไส้อักเสบเรื้อรัง (Crohn’s disease, Ulcerative Colitis), โรค Celiac, หรือภาวะลำไส้สั้น (Short Bowel Syndrome) ส่งผลให้เยื่อบุลำไส้ไม่สามารถดูดซึมสารอาหารได้อย่างมีประสิทธิภาพ
• หลังการผ่าตัด: หลังจากการผ่าตัดใหญ่ โดยเฉพาะบริเวณระบบทางเดินอาหาร ร่างกายอาจต้องการพักฟื้น ทำให้ระบบทางเดินอาหารยังไม่สามารถทำงานได้เต็มที่ในช่วงแรก การให้สารอาหารทางหลอดเลือดดำจึงเป็นทางเลือกที่จำเป็น
• ภาวะคลื่นไส้อาเจียนอย่างรุนแรง: ผู้ป่วยที่มีอาการคลื่นไส้อาเจียนอย่างรุนแรง เช่น ผู้ที่ได้รับเคมีบำบัด, ผู้ที่ตั้งครรภ์แล้วมีอาการแพ้ท้องรุนแรง (Hyperemesis Gravidarum) หรือผู้ที่มีภาวะป่วยอื่นๆ ที่ทำให้ไม่สามารถรับประทานอาหารได้ การให้สารละลายทางหลอดเลือดดำจะช่วยให้ร่างกายได้รับสารอาหารและน้ำเพียงพอ
• ภาวะทุพโภชนาการรุนแรง: ผู้ป่วยที่มีภาวะทุพโภชนาการรุนแรง อาจไม่สามารถรับประทานอาหารในปริมาณที่เพียงพอต่อความต้องการของร่างกายได้ การให้สารละลายทางหลอดเลือดดำจะช่วยเติมเต็มสารอาหารที่ขาดหายไปอย่างรวดเร็ว
• การเตรียมตัวก่อนการผ่าตัด: ในบางกรณี แพทย์อาจให้สารละลายทางหลอดเลือดดำก่อนการผ่าตัด เพื่อให้ร่างกายมีความพร้อมและแข็งแรงมากขึ้น

มากกว่าแค่สารอาหาร:

นอกเหนือจากการให้สารอาหารแล้ว การให้สารละลายทางหลอดเลือดดำยังมีบทบาทสำคัญในการ:

• ให้ยา: ยาบางชนิดไม่สามารถรับประทานได้ หรืออาจถูกทำลายโดยระบบทางเดินอาหาร การให้ยาผ่านทางหลอดเลือดดำจึงเป็นวิธีที่ทำให้ยาออกฤทธิ์ได้อย่างรวดเร็วและแม่นยำ
• ปรับสมดุลอิเล็กโทรไลต์: ในภาวะที่ร่างกายสูญเสียอิเล็กโทรไลต์ เช่น จากการอาเจียน, ท้องเสีย, หรือภาวะขาดน้ำ การให้สารละลายทางหลอดเลือดดำจะช่วยปรับสมดุลอิเล็กโทรไลต์ให้กลับสู่ภาวะปกติ
• ให้เลือดและส่วนประกอบของเลือด: ในกรณีที่ผู้ป่วยสูญเสียเลือดมาก หรือต้องการส่วนประกอบของเลือด เช่น เกล็ดเลือด หรือพลาสมา การให้เลือดและส่วนประกอบของเลือดผ่านทางหลอดเลือดดำเป็นวิธีที่ช่วยชีวิตผู้ป่วยได้

ข้อควรระวัง:

แม้ว่าการให้สารละลายทางหลอดเลือดดำจะเป็นวิธีการที่สำคัญและมีประโยชน์ แต่ก็มีข้อควรระวังที่ต้องพิจารณา เช่น:

• ความเสี่ยงในการติดเชื้อ: เนื่องจากเป็นการแทงเข็มเข้าสู่หลอดเลือดดำ จึงมีความเสี่ยงในการติดเชื้อ
• ภาวะแทรกซ้อนจากการใส่สายสวน: การใส่สายสวนเพื่อให้น้ำเกลืออาจทำให้เกิดภาวะแทรกซ้อน เช่น หลอดเลือดดำอักเสบ, การรั่วไหลของสารละลายออกจากหลอดเลือดดำ
• ภาวะน้ำเกิน: การให้สารละลายในปริมาณมากเกินไป อาจทำให้เกิดภาวะน้ำเกิน ซึ่งเป็นอันตรายต่อผู้ป่วยที่มีปัญหาเกี่ยวกับหัวใจหรือไต
• ค่าใช้จ่าย: การให้สารละลายทางหลอดเลือดดำมีค่าใช้จ่ายสูงกว่าการรับประทานอาหารตามปกติ

สรุป:

การให้สารละลายผ่านหลอดเลือดดำเป็นทางเลือกที่จำเป็นเมื่อร่างกายไม่สามารถรับสารอาหารหรือยาผ่านทางระบบทางเดินอาหารได้ แม้ว่าจะมีข้อควรระวังบางประการ แต่ก็เป็นวิธีการที่มีประโยชน์อย่างมากในการรักษาและดูแลผู้ป่วยในสถานการณ์ที่หลากหลาย การตัดสินใจว่าจะให้สารละลายทางหลอดเลือดดำหรือไม่ ควรอยู่ในดุลยพินิจของแพทย์ผู้ทำการรักษา โดยพิจารณาจากสภาพร่างกายและความต้องการของผู้ป่วยเป็นสำคัญ