ทำไมเบาหวานต้องดูแลเท้า

เท้า…บารอมิเตอร์บอกสุขภาพผู้ป่วยเบาหวาน

โรคเบาหวานเป็นโรคเรื้อรังที่ส่งผลกระทบต่อร่างกายอย่างกว้างขวาง และหนึ่งในภาวะแทรกซ้อนที่ผู้ป่วยมักมองข้ามแต่กลับมีความร้ายแรงอย่างยิ่ง คือปัญหาสุขภาพเท้า ผู้ป่วยเบาหวานจำเป็นต้องดูแลเท้าอย่างพิถีพิถันเป็นพิเศษ เพราะน้ำตาลในเลือดสูงที่ควบคุมไม่ได้ส่งผลเสียต่อระบบประสาทและระบบไหลเวียนโลหิตในเท้า ทำให้เกิดความเสี่ยงต่อการเกิดแผลเรื้อรังและการติดเชื้อได้ง่ายกว่าคนทั่วไป หากปล่อยปละละเลยอาจนำไปสู่ภาวะแทรกซ้อนร้ายแรงถึงขั้นต้องตัดนิ้วเท้าหรือแม้กระทั่งตัดขาได้

ทำไมเบาหวานถึงต้องดูแลเท้าเป็นพิเศษ?

1. ความเสียหายของเส้นประสาท (Neuropathy): น้ำตาลในเลือดสูงทำลายเส้นประสาทเล็กๆ ในร่างกาย โดยเฉพาะอย่างยิ่งเส้นประสาทที่ไปเลี้ยงเท้า ส่งผลให้ความรู้สึกเสื่อมลง อาจไม่รู้สึกถึงแผลเล็กๆ การเสียดสี หรือการบาดเจ็บที่เท้า ทำให้แผลเล็กๆ ไม่ได้รับการรักษา กลายเป็นแผลเรื้อรังและติดเชื้อได้ง่าย

2. การไหลเวียนโลหิตบกพร่อง (Peripheral Vascular Disease – PVD): ระดับน้ำตาลในเลือดสูงยังไปทำลายหลอดเลือด ทำให้การไหลเวียนโลหิตไปเลี้ยงเท้าลดลง เมื่อเกิดแผลขึ้น ร่างกายจึงใช้เวลานานกว่าในการซ่อมแซม แผลจึงหายช้า มีโอกาสติดเชื้อสูง และอาจลุกลามเป็นแผลเนื้อตายได้

3. การติดเชื้อง่าย: เนื่องจากการไหลเวียนโลหิตที่ลดลงและความรู้สึกเสื่อมลง ร่างกายมีการตอบสนองต่อการติดเชื้อที่ช้าลง ทำให้แผลเล็กๆ ที่เกิดขึ้นอาจติดเชื้อแบคทีเรียได้ง่าย และการติดเชื้ออาจลุกลามอย่างรวดเร็ว ยากต่อการรักษา

4. ภาวะแทรกซ้อนร้ายแรง: หากปล่อยให้แผลที่เท้าของผู้ป่วยเบาหวานติดเชื้อและลุกลาม อาจนำไปสู่การติดเชื้อในกระแสเลือด (sepsis) เนื้อเยื่อตาย และในที่สุดอาจต้องตัดนิ้วเท้า ตัดเท้า หรือแม้กระทั่งตัดขาเพื่อป้องกันการแพร่กระจายของเชื้อโรค

การดูแลเท้าสำหรับผู้ป่วยเบาหวาน:

การดูแลเท้าอย่างถูกวิธีเป็นสิ่งสำคัญอย่างยิ่งในการป้องกันภาวะแทรกซ้อน ซึ่งรวมถึง:

• ตรวจเช็คเท้าทุกวัน: สังเกตความผิดปกติต่างๆ เช่น แผล บวม แดง ร้อน หรือมีของเหลวไหลออก
• รักษาความสะอาดของเท้า: ล้างเท้าด้วยน้ำอุ่นสบู่ เช็ดให้แห้งสนิท โดยเฉพาะระหว่างนิ้วเท้า
• บำรุงความชุ่มชื้น: ทาโลชั่นบำรุงผิว แต่หลีกเลี่ยงการทาครีมหรือโลชั่นบริเวณระหว่างนิ้วเท้า
• ตัดเล็บอย่างระมัดระวัง: ตัดเล็บให้ตรง ไม่ควรตัดเล็บสั้นเกินไป
• สวมรองเท้าที่เหมาะสม: หลีกเลี่ยงรองเท้าที่คับ แน่น หรือมีรอยต่อที่อาจทำให้เกิดแผล ควรสวมถุงเท้าที่สะอาด นุ่ม และระบายอากาศได้ดี
• ควบคุมระดับน้ำตาลในเลือด: การควบคุมระดับน้ำตาลในเลือดอย่างมีประสิทธิภาพเป็นกุญแจสำคัญในการลดความเสี่ยงต่อภาวะแทรกซ้อนต่างๆ
• ปรึกษาแพทย์หรือพยาบาลอย่างสม่ำเสมอ: เพื่อตรวจเช็คสุขภาพเท้าและรับคำแนะนำในการดูแลอย่างเหมาะสม

เท้าอาจดูเหมือนเป็นอวัยวะเล็กๆ แต่สำหรับผู้ป่วยเบาหวาน มันคือบารอมิเตอร์ที่บ่งบอกถึงสุขภาพโดยรวม การดูแลเท้าอย่างใส่ใจจึงเป็นส่วนสำคัญที่ช่วยให้ผู้ป่วยเบาหวานมีคุณภาพชีวิตที่ดีและป้องกันภาวะแทรกซ้อนที่ร้ายแรงได้