ผู้ป่วยติดเตียงตัวบวมเกิดจากอะไร

ตัวบวมในผู้ป่วยติดเตียง: สาเหตุที่ซับซ้อนและการดูแลที่ต้องใส่ใจ

อาการตัวบวม หรือ ภาวะบวมน้ำ (Edema) ในผู้ป่วยติดเตียงเป็นปัญหาที่พบบ่อยและสร้างความทุกข์ทรมานให้กับผู้ป่วยและภาระแก่ผู้ดูแลอย่างมาก แม้ว่าการเคลื่อนไหวที่จำกัดและการขับถ่ายของเสียที่ผิดปกติจะเป็นสาเหตุหลักที่ทราบกันดี แต่เบื้องหลังอาการบวมน้ำในผู้ป่วยกลุ่มนี้มีความซับซ้อนมากกว่านั้น และจำเป็นต้องทำความเข้าใจให้ลึกซึ้งเพื่อการดูแลที่เหมาะสม

ทำไมผู้ป่วยติดเตียงจึงมีโอกาสตัวบวมมากกว่าคนทั่วไป?

• แรงโน้มถ่วงและระบบไหลเวียนโลหิต: เมื่อร่างกายอยู่ในท่านอนเป็นเวลานาน แรงโน้มถ่วงจะดึงของเหลวในร่างกายให้ลงไปสะสมบริเวณส่วนล่าง เช่น ขาและเท้า ทำให้เกิดอาการบวม นอกจากนี้ การที่ร่างกายไม่ได้เคลื่อนไหว กล้ามเนื้อไม่ได้บีบตัวช่วยในการไหลเวียนโลหิต ทำให้การไหลเวียนของเลือดและน้ำเหลืองไม่สะดวก เกิดการคั่งของของเหลวในเนื้อเยื่อ
• การทำงานของไตและหัวใจ: ผู้ป่วยติดเตียงมักมีภาวะแทรกซ้อนอื่นๆ เช่น โรคไต หรือ ภาวะหัวใจล้มเหลว ซึ่งส่งผลต่อความสามารถในการขับของเหลวส่วนเกินออกจากร่างกาย ทำให้ของเหลวสะสมในร่างกายมากขึ้น
• ภาวะขาดโปรตีน: ผู้ป่วยติดเตียงจำนวนมากประสบปัญหาในการรับประทานอาหาร ทำให้ร่างกายขาดโปรตีน โดยเฉพาะอัลบูมิน ซึ่งมีหน้าที่สำคัญในการรักษาสมดุลของเหลวในหลอดเลือด เมื่อระดับอัลบูมินในเลือดต่ำ ของเหลวจะรั่วออกจากหลอดเลือดเข้าสู่เนื้อเยื่อ ทำให้เกิดอาการบวม
• การใช้ยาบางชนิด: ยาบางชนิดที่ผู้ป่วยติดเตียงใช้เป็นประจำ เช่น ยาแก้ปวดกลุ่ม NSAIDs หรือ ยาสเตียรอยด์ อาจมีผลข้างเคียงทำให้ร่างกายกักเก็บน้ำและเกลือมากขึ้น ส่งผลให้เกิดอาการบวม
• การติดเชื้อ: การติดเชื้อต่างๆ ในร่างกาย เช่น การติดเชื้อที่ผิวหนัง (Cellulitis) หรือ การติดเชื้อในระบบทางเดินปัสสาวะ (UTI) สามารถกระตุ้นให้เกิดการอักเสบและบวมได้

การดูแลผู้ป่วยติดเตียงที่มีอาการตัวบวม:

การจัดการอาการตัวบวมในผู้ป่วยติดเตียงต้องอาศัยการดูแลที่ครอบคลุมและใส่ใจในรายละเอียด เพื่อบรรเทาความทุกข์ทรมานและป้องกันภาวะแทรกซ้อนที่อาจเกิดขึ้น

• การปรับเปลี่ยนท่านอน: ยกขาสูงขณะนอนหลับ หรือ พลิกตัวผู้ป่วยบ่อยๆ เพื่อช่วยกระจายของเหลวในร่างกายและส่งเสริมการไหลเวียนโลหิต
• การออกกำลังกาย: แม้ว่าผู้ป่วยจะไม่สามารถเคลื่อนไหวได้ด้วยตนเอง การทำกายภาพบำบัดเบาๆ เช่น การขยับแขนขา หรือ การนวด จะช่วยกระตุ้นการไหลเวียนโลหิตและลดอาการบวม
• การควบคุมอาหาร: เน้นอาหารที่มีโปรตีนสูง เพื่อรักษาระดับอัลบูมินในเลือดให้เหมาะสม และจำกัดปริมาณโซเดียม (เกลือ) ในอาหาร เพื่อลดการกักเก็บน้ำในร่างกาย
• การใช้ยาขับปัสสาวะ: ในบางกรณี แพทย์อาจสั่งจ่ายยาขับปัสสาวะเพื่อช่วยขับของเหลวส่วนเกินออกจากร่างกาย แต่ต้องใช้ภายใต้การดูแลของแพทย์อย่างใกล้ชิด เพื่อป้องกันภาวะแทรกซ้อน เช่น ภาวะขาดน้ำ หรือ เกลือแร่ในเลือดต่ำ
• การดูแลผิวหนัง: การดูแลผิวหนังบริเวณที่บวมอย่างระมัดระวังเป็นสิ่งสำคัญ เนื่องจากผิวหนังบริเวณที่บวมจะเปราะบางและเสี่ยงต่อการเกิดแผลกดทับได้ง่าย ควรทำความสะอาดผิวหนังอย่างอ่อนโยน ทาครีมบำรุงผิว และเปลี่ยนท่านอนบ่อยๆ เพื่อลดแรงกดทับ
• การสังเกตอาการ: สังเกตอาการอื่นๆ ที่อาจเกิดขึ้นร่วมกับอาการบวม เช่น หายใจลำบาก เจ็บหน้าอก หรือ ปัสสาวะน้อยลง ซึ่งอาจเป็นสัญญาณของภาวะแทรกซ้อนที่ร้ายแรง และต้องรีบแจ้งแพทย์ทันที

ข้อควรจำ:

อาการตัวบวมในผู้ป่วยติดเตียงเป็นสัญญาณที่บ่งบอกถึงความผิดปกติภายในร่างกาย การละเลยอาการนี้อาจนำไปสู่ภาวะแทรกซ้อนที่รุนแรงได้ ดังนั้น การปรึกษาแพทย์เพื่อหาสาเหตุที่แท้จริงและวางแผนการรักษาที่เหมาะสมจึงเป็นสิ่งสำคัญที่สุด

การดูแลผู้ป่วยติดเตียงที่มีอาการตัวบวมต้องอาศัยความเข้าใจ ความอดทน และความใส่ใจอย่างใกล้ชิดจากผู้ดูแล การดูแลที่ถูกต้องและเหมาะสมจะช่วยบรรเทาความทุกข์ทรมานของผู้ป่วยและช่วยให้ผู้ป่วยมีคุณภาพชีวิตที่ดีขึ้นได้