อาการตุ่มน้ำพองเกิดจากอะไร

เบื้องหลังตุ่มน้ำพอง: เมื่อระบบภูมิคุ้มกันหันมาทำร้ายผิว

ตุ่มน้ำพองใสๆ ที่ปรากฏบนผิวหนังหรือเยื่อบุ อาจดูเหมือนอาการเล็กๆ น้อยๆ แต่เบื้องหลังความเปราะบางของผิวนี้ อาจซ่อนความผิดปกติที่ร้ายแรงของระบบภูมิคุ้มกันที่เรียกว่า “โรคตุ่มน้ำพองภูมิต้านตนเอง” โดยระบบภูมิคุ้มกันซึ่งปกติทำหน้าที่ปกป้องร่างกายจากเชื้อโรค กลับหันมาสร้างแอนติบอดีที่ทำลายโปรตีนเชื่อมต่อเซลล์ผิวหนัง ส่งผลให้เกิดการแยกตัวของชั้นผิวและก่อให้เกิดตุ่มน้ำใสและแผลพุพองตามมา

โรคตุ่มน้ำพองภูมิต้านตนเองหลักๆ แบ่งออกเป็นสองกลุ่มใหญ่ คือ เพมฟิกัส (Pemphigus) และ เพมฟิกอยด์ (Pemphigoid) แม้ชื่อจะคล้ายกัน แต่อาการและความรุนแรงของโรคมีความแตกต่างกันอย่างชัดเจน จึงจำเป็นต้องวินิจฉัยอย่างแม่นยำเพื่อการรักษาที่ตรงจุด

เพมฟิกัส (Pemphigus): กลุ่มโรคนี้มีลักษณะเด่นคือ ตุ่มน้ำพองที่เปราะบาง แตกง่าย และมักเกิดขึ้นในชั้นผิวหนังที่ตื้นกว่า การสัมผัสเพียงเล็กน้อยก็อาจทำให้ตุ่มน้ำแตกออก เกิดเป็นแผลถลอกที่เจ็บปวดและเสี่ยงต่อการติดเชื้อได้ง่าย เพมฟิกัสยังสามารถส่งผลต่อเยื่อบุในช่องปาก ทำให้เกิดแผลในปากที่เรื้อรังและเป็นอุปสรรคต่อการรับประทานอาหาร กลุ่มโรคเพมฟิกัสมีหลายชนิดย่อย เช่น เพมฟิกัส วัลการิส (Pemphigus vulgaris) ซึ่งเป็นชนิดที่พบบ่อยที่สุด และ เพมฟิกัส โฟลิเอเซียส (Pemphigus foliaceus) ซึ่งมีอาการที่ผิวหนังชั้นนอกสุด

เพมฟิกอยด์ (Pemphigoid): กลุ่มโรคนี้มีตุ่มน้ำพองที่แข็งแรงกว่าเพมฟิกัส มักไม่แตกง่าย และเกิดขึ้นในชั้นผิวหนังที่ลึกกว่า ทำให้ตุ่มน้ำดูตึงและมีขนาดใหญ่กว่า แม้ตุ่มน้ำจะไม่แตกง่าย แต่เมื่อแตกออกก็ยังคงสร้างความเจ็บปวดและทิ้งรอยแผลเป็นไว้ได้ เพมฟิกอยด์มักพบในผู้สูงอายุ และมีหลายชนิดย่อย เช่น บูลัส เพมฟิกอยด์ (Bullous pemphigoid) และ เมมเบรนัส เพมฟิกอยด์ (Mucous membrane pemphigoid) ซึ่งส่งผลต่อเยื่อบุต่างๆ เช่น เยื่อบุตาและเยื่อบุช่องปาก

การวินิจฉัยโรคตุ่มน้ำพองภูมิต้านตนเอง จำเป็นต้องอาศัยการตรวจร่างกายอย่างละเอียด ร่วมกับการตรวจชิ้นเนื้อเยื่อผิวหนัง และการตรวจเลือดเพื่อหาแอนติบอดีที่จำเพาะต่อโรค การรักษาส่วนใหญ่มุ่งเน้นที่การควบคุมระบบภูมิคุ้มกัน โดยใช้ยากดภูมิคุ้มกัน เช่น สเตียรอยด์ และยารักษาอื่นๆ เพื่อลดการผลิตแอนติบอดีที่ทำลายผิวหนัง การดูแลแผลอย่างถูกวิธีก็มีความสำคัญเช่นกัน เพื่อป้องกันการติดเชื้อแทรกซ้อน

เนื่องจากโรคตุ่มน้ำพองภูมิต้านตนเองเป็นโรคเรื้อรัง ผู้ป่วยจำเป็นต้องได้รับการติดตามอาการอย่างสม่ำเสมอ และปรับแผนการรักษาตามความเหมาะสม การดูแลตนเอง การรับประทานยาตามคำสั่งแพทย์ และการหลีกเลี่ยงปัจจัยกระตุ้น เช่น แสงแดด ความเครียด และการเสียดสี ล้วนมีส่วนสำคัญในการควบคุมโรคและป้องกันภาวะแทรกซ้อนต่างๆ.