โรคระบบกระดูก มีอะไรบ้าง

โรคระบบกระดูก: มากกว่าแค่กระดูกพรุนที่คุณรู้จัก

เมื่อพูดถึง “โรคระบบกระดูก” หลายคนอาจนึกถึงแค่โรคกระดูกพรุน (Osteoporosis) ที่ทำให้กระดูกเปราะบางและแตกหักง่าย แต่ความจริงแล้ว ระบบกระดูกของคนเรานั้นซับซ้อนกว่าที่คิด และมีโรคภัยไข้เจ็บอีกมากมายที่สามารถส่งผลกระทบต่อสุขภาพกระดูก ข้อต่อ กล้ามเนื้อ และเนื้อเยื่อเกี่ยวพันได้

ทำความรู้จักกับระบบกระดูกและองค์ประกอบสำคัญ

ก่อนจะเจาะลึกถึงโรคต่างๆ เรามาทำความเข้าใจกันก่อนว่า “ระบบกระดูก” ประกอบไปด้วยอะไรบ้าง:

• กระดูก: โครงสร้างหลักของร่างกาย ทำหน้าที่ค้ำจุน ปกป้องอวัยวะภายใน และเป็นแหล่งสะสมแร่ธาตุที่สำคัญ เช่น แคลเซียม
• ข้อต่อ: จุดเชื่อมต่อระหว่างกระดูก ช่วยให้ร่างกายเคลื่อนไหวได้
• กล้ามเนื้อ: ทำหน้าที่หดและคลายตัวเพื่อสร้างแรงให้ร่างกายเคลื่อนไหว
• เอ็น (Tendons): เนื้อเยื่อเกี่ยวพันที่เชื่อมกล้ามเนื้อกับกระดูก
• เส้นเอ็น (Ligaments): เนื้อเยื่อเกี่ยวพันที่เชื่อมกระดูกกับกระดูก
• กระดูกอ่อน (Cartilage): เนื้อเยื่อที่รองรับข้อต่อ ลดแรงเสียดทาน และช่วยให้การเคลื่อนไหวราบรื่น

หลากหลายโรคระบบกระดูกที่ควรรู้จัก

โรคระบบกระดูกมีมากมายหลายชนิด และแต่ละชนิดก็มีสาเหตุ อาการ และการรักษาที่แตกต่างกันไป:

• โรคกระดูกพรุน (Osteoporosis): ภาวะที่กระดูกมีความหนาแน่นลดลง ทำให้กระดูกเปราะบางและแตกหักง่าย มักพบในผู้สูงอายุ โดยเฉพาะผู้หญิงวัยหมดประจำเดือน
• โรคข้ออักเสบ (Arthritis): กลุ่มโรคที่ทำให้เกิดการอักเสบของข้อต่อ ทำให้เกิดอาการปวด บวม แดง ร้อน และข้อฝืด ตัวอย่างเช่น โรคข้อเข่าเสื่อม (Osteoarthritis) โรครูมาตอยด์ (Rheumatoid arthritis) และโรคเกาต์ (Gout)
• โรคข้ออักเสบสะเก็ดเงิน (Psoriatic arthritis): ดังที่กล่าวไปข้างต้น เป็นโรคข้ออักเสบที่มักพบร่วมกับโรคสะเก็ดเงิน (Psoriasis) ซึ่งเป็นโรคผิวหนังเรื้อรัง
• โรคกระดูกและข้อจากความผิดปกติทางพันธุกรรม: เช่น โรคกระดูกอ่อน (Osteogenesis imperfecta) ที่ทำให้กระดูกเปราะบางและแตกหักง่ายตั้งแต่เด็ก
• โรคกระดูกและข้อจากการติดเชื้อ: เช่น โรคกระดูกอักเสบ (Osteomyelitis) ซึ่งเกิดจากการติดเชื้อแบคทีเรียที่กระดูก
• โรคเกี่ยวกับกล้ามเนื้อ: เช่น โรคกล้ามเนื้ออ่อนแรง (Myasthenia gravis) และโรคกล้ามเนื้อเสื่อม (Muscular dystrophy)
• โรคเกี่ยวกับเอ็นและเส้นเอ็น: เช่น เอ็นอักเสบ (Tendinitis) และเส้นเอ็นอักเสบ (Ligament sprain)

สัญญาณเตือนที่ไม่ควรมองข้าม

หากคุณมีอาการดังต่อไปนี้ ควรปรึกษาแพทย์เพื่อตรวจวินิจฉัยและรับการรักษา:

• ปวดข้อ ปวดกระดูก หรือปวดกล้ามเนื้อเรื้อรัง
• ข้อบวม แดง ร้อน
• ข้อฝืด เคลื่อนไหวลำบาก โดยเฉพาะในช่วงเช้า
• มีเสียงดังในข้อขณะเคลื่อนไหว
• กระดูกแตกหักง่ายผิดปกติ
• มีผื่นแดง คัน บนผิวหนังร่วมกับอาการปวดข้อ

ดูแลสุขภาพกระดูกและข้ออย่างถูกวิธี

• รับประทานอาหารที่มีแคลเซียมและวิตามินดีสูง: เช่น นม โยเกิร์ต ชีส ปลาเล็กปลาน้อย ผักใบเขียว
• ออกกำลังกายเป็นประจำ: โดยเน้นการออกกำลังกายที่ลงน้ำหนัก (Weight-bearing exercises) เช่น เดิน วิ่ง กระโดด เพื่อช่วยเสริมสร้างความแข็งแรงของกระดูก
• รักษาน้ำหนักตัวให้อยู่ในเกณฑ์ปกติ: น้ำหนักตัวที่มากเกินไปจะเพิ่มภาระให้กับข้อต่อ
• หลีกเลี่ยงการสูบบุหรี่และดื่มแอลกอฮอล์ในปริมาณมาก: สารเหล่านี้ส่งผลเสียต่อสุขภาพกระดูก
• ปรึกษาแพทย์: หากมีอาการผิดปกติเกี่ยวกับกระดูก ข้อต่อ หรือกล้ามเนื้อ

สรุป

โรคระบบกระดูกเป็นกลุ่มโรคที่ส่งผลกระทบต่อคุณภาพชีวิตของผู้ป่วยอย่างมาก การทำความเข้าใจเกี่ยวกับโรคต่างๆ การสังเกตอาการผิดปกติ และการดูแลสุขภาพกระดูกและข้ออย่างสม่ำเสมอจึงเป็นสิ่งสำคัญ เพื่อให้เราสามารถมีสุขภาพกระดูกที่แข็งแรงและใช้ชีวิตได้อย่างมีความสุข