Hypokalemia เกิดจากอะไรได้บ้าง

ภาวะโพแทสเซียมต่ำ (Hypokalemia): สาเหตุที่ซ่อนเร้นและวิธีการรับมือ

ภาวะโพแทสเซียมต่ำในเลือด (Hypokalemia) คือภาวะที่ระดับโพแทสเซียมในเลือดต่ำกว่าปกติ ซึ่งส่งผลกระทบต่อการทำงานของหลายระบบในร่างกาย แม้ว่าอาการอาจไม่ปรากฏชัดเจนในระยะเริ่มต้น แต่หากปล่อยไว้โดยไม่รักษาอาจนำไปสู่ภาวะแทรกซ้อนร้ายแรงได้ การทำความเข้าใจสาเหตุที่หลากหลายของภาวะนี้จึงมีความสำคัญอย่างยิ่งต่อการป้องกันและการรักษาอย่างทันท่วงที

สาเหตุของภาวะโพแทสเซียมต่ำนั้นซับซ้อนและสามารถจำแนกได้เป็นหลายกลุ่ม โดยสามารถแบ่งออกได้เป็นหลักๆ ดังนี้:

1. การสูญเสียโพแทสเซียมผ่านทางปัสสาวะ (Renal Loss): นี่คือสาเหตุที่พบบ่อยที่สุด เกิดจากการที่ไตขับโพแทสเซียมออกจากร่างกายมากเกินไป สาเหตุย่อยๆ ได้แก่:

• การใช้ยาขับปัสสาวะ (Diuretics): ยาบางชนิด เช่น ยาขับปัสสาวะกลุ่ม thiazide และ loop diuretics ใช้ในการรักษาความดันโลหิตสูงและภาวะหัวใจวาย แต่มีผลข้างเคียงคือการขับโพแทสเซียมออกจากร่างกายมากขึ้น การใช้ยาเหล่านี้จึงควรอยู่ภายใต้การดูแลของแพทย์อย่างใกล้ชิด
• ภาวะไตวายเรื้อรัง: ไตที่ทำงานผิดปกติอาจไม่สามารถควบคุมระดับโพแทสเซียมในเลือดได้อย่างมีประสิทธิภาพ
• ภาวะพร่องฮอร์โมนแอลโดสเตอโรน (Hypoaldosteronism): ฮอร์โมนแอลโดสเตอโรนมีบทบาทสำคัญในการควบคุมระดับโพแทสเซียมและโซเดียมในร่างกาย การขาดฮอร์โมนนี้จะทำให้ร่างกายขับโพแทสเซียมออกมากเกินไป
• โรคคูชิง (Cushing’s syndrome): โรคนี้เกิดจากการมีระดับคอร์ติโซลในร่างกายสูงผิดปกติ ซึ่งส่งผลให้ไตขับโพแทสเซียมออกมากขึ้น
• การดื่มแอลกอฮอล์มากเกินไป: แอลกอฮอล์สามารถรบกวนการทำงานของไตและทำให้ขับโพแทสเซียมออกมากขึ้น

2. การสูญเสียโพแทสเซียมผ่านทางอุจจาระ (Gastrointestinal Loss): การสูญเสียโพแทสเซียมผ่านทางระบบทางเดินอาหารสามารถเกิดขึ้นได้จาก:

• อาการท้องร่วงเรื้อรัง: การท้องร่วงอย่างรุนแรงและต่อเนื่องจะทำให้ร่างกายสูญเสียโพแทสเซียมไปพร้อมกับน้ำและอิเล็กโทรไลต์อื่นๆ
• อาเจียนอย่างรุนแรง: การอาเจียนบ่อยครั้งและรุนแรงเช่นกันทำให้สูญเสียโพแทสเซียม
• การใช้ยาระบายอย่างไม่เหมาะสม: การใช้ยาระบายในปริมาณมากหรือเป็นเวลานานสามารถทำให้ร่างกายสูญเสียโพแทสเซียมได้
• การผ่าตัดลำไส้: การผ่าตัดลำไส้บางชนิดอาจทำให้การดูดซึมโพแทสเซียมลดลง

3. การขาดโพแทสเซียมจากอาหาร (Dietary Deficiency): แม้ว่าจะพบได้น้อย แต่การรับประทานอาหารที่มีโพแทสเซียมต่ำเป็นเวลานานเช่น การอดอาหารอย่างรุนแรง สามารถทำให้ระดับโพแทสเซียมในเลือดลดลงได้ อาหารที่มีโพแทสเซียมสูง ได้แก่ กล้วย มันฝรั่ง ผักใบเขียว และอื่นๆ

4. การเปลี่ยนแปลงการกระจายของโพแทสเซียมภายในเซลล์: ในบางกรณี โพแทสเซียมอาจเคลื่อนที่เข้าสู่เซลล์มากขึ้น ทำให้ระดับโพแทสเซียมในเลือดลดลง สาเหตุนี้รวมถึงภาวะเลือดเป็นกรด ภาวะเบาหวาน และการใช้ยาบางชนิด

การวินิจฉัยภาวะโพแทสเซียมต่ำทำได้โดยการตรวจเลือด และการรักษาจะขึ้นอยู่กับสาเหตุและความรุนแรงของภาวะ การรับประทานอาหารที่มีโพแทสเซียมสูงและการใช้ยาเสริมโพแทสเซียมอาจจำเป็น การปรึกษาแพทย์เพื่อรับการวินิจฉัยและแผนการรักษาที่ถูกต้องจึงมีความสำคัญอย่างยิ่งเพื่อป้องกันภาวะแทรกซ้อนที่อาจเกิดขึ้น

หมายเหตุ: บทความนี้มีจุดประสงค์เพื่อให้ความรู้เบื้องต้นเท่านั้น ไม่สามารถใช้เป็นคำแนะนำในการรักษาโรคได้ หากคุณมีอาการผิดปกติใดๆ ควรปรึกษาแพทย์หรือผู้เชี่ยวชาญด้านสุขภาพเพื่อรับการวินิจฉัยและการรักษาที่ถูกต้อง