ทําไมกินเผ็ดแล้วแสบร้อนกลางอก

ไฟสุมทรวง: ทำไมกินเผ็ดแล้วจึงแสบร้อนกลางอก?

อาหารรสเผ็ดร้อนเป็นที่ชื่นชอบของใครหลายคน เพราะรสชาติจัดจ้านช่วยกระตุ้นต่อมรับรสและสร้างความตื่นเต้นให้กับมื้ออาหาร แต่ในขณะเดียวกัน ก็มีหลายคนที่ต้องเผชิญกับอาการไม่พึงประสงค์อย่าง “แสบร้อนกลางอก” หลังจากการลิ้มลองความเผ็ดร้อนนี้ อาการดังกล่าวไม่ได้เกิดขึ้นโดยบังเอิญ แต่มีกลไกทางสรีรวิทยาที่ซับซ้อนซ่อนอยู่เบื้องหลัง

แคปไซซิน: ตัวการสำคัญที่จุดประกายไฟในอก

หัวใจสำคัญของความเผ็ดร้อนในพริกคือสารประกอบที่ชื่อว่า “แคปไซซิน” (Capsaicin) สารตัวนี้ทำหน้าที่เป็นตัวกระตุ้นให้เกิดความรู้สึกแสบร้อนเมื่อสัมผัสกับเนื้อเยื่อต่างๆ ในร่างกาย โดยเฉพาะบริเวณปาก ลิ้น และหลอดอาหาร เมื่อเราบริโภคอาหารเผ็ด แคปไซซินจะเข้าสู่ร่างกายและส่งผลกระทบต่อระบบทางเดินอาหารดังนี้:

• กระตุ้นการหลั่งกรดในกระเพาะอาหาร: แคปไซซินมีฤทธิ์ในการกระตุ้นให้กระเพาะอาหารผลิตกรดออกมามากขึ้น เพื่อเตรียมพร้อมสำหรับการย่อยอาหาร แต่ในบางครั้ง ปริมาณกรดที่หลั่งออกมาอาจมากเกินความจำเป็น ทำให้เกิดภาวะกรดเกินในกระเพาะอาหาร
• คลายตัวของหูรูดหลอดอาหารส่วนล่าง (Lower Esophageal Sphincter – LES): หูรูด LES ทำหน้าที่เป็นเหมือนประตูที่กั้นระหว่างหลอดอาหารและกระเพาะอาหาร ป้องกันไม่ให้กรดในกระเพาะอาหารไหลย้อนกลับขึ้นมา แต่แคปไซซินสามารถทำให้หูรูดนี้คลายตัวลง ทำให้กรดในกระเพาะอาหารมีโอกาสไหลย้อนขึ้นไปในหลอดอาหารได้ง่ายขึ้น
• ระคายเคืองเยื่อบุหลอดอาหาร: เมื่อกรดในกระเพาะอาหารไหลย้อนขึ้นมาในหลอดอาหาร จะทำให้เกิดการระคายเคืองต่อเยื่อบุหลอดอาหาร ซึ่งมีความบอบบางกว่าเยื่อบุกระเพาะอาหาร ทำให้เกิดความรู้สึกแสบร้อนกลางอก หรือที่เรียกกันว่า “heartburn”

ปัจจัยเสริมที่ทำให้ไฟลุกลาม

ความรุนแรงของอาการแสบร้อนกลางอกจากอาหารเผ็ดไม่ได้ขึ้นอยู่กับปริมาณพริกที่บริโภคเพียงอย่างเดียว แต่ยังมีปัจจัยอื่นๆ ที่มีส่วนร่วมด้วย ได้แก่:

• ชนิดของพริก: พริกแต่ละชนิดมีปริมาณแคปไซซินแตกต่างกันไป พริกที่มีความเผ็ดสูง เช่น พริกขี้หนู พริกฮาลาปิโญ่ อาจทำให้เกิดอาการแสบร้อนกลางอกได้มากกว่าพริกที่มีความเผ็ดน้อยกว่า
• ปริมาณที่บริโภค: ยิ่งบริโภคพริกในปริมาณมากเท่าไหร่ ความเสี่ยงที่จะเกิดอาการแสบร้อนกลางอกก็จะยิ่งสูงขึ้นเท่านั้น
• ความไวต่อแคปไซซินของแต่ละบุคคล: บางคนมีความไวต่อแคปไซซินมากกว่าคนอื่น ทำให้แม้จะบริโภคพริกในปริมาณที่ไม่มากนัก ก็อาจเกิดอาการแสบร้อนกลางอกได้
• สภาพร่างกาย: ผู้ที่มีภาวะกรดไหลย้อนอยู่แล้ว หรือผู้ที่มีระบบทางเดินอาหารอ่อนแอกว่าปกติ อาจมีแนวโน้มที่จะเกิดอาการแสบร้อนกลางอกจากอาหารเผ็ดได้ง่ายกว่าคนทั่วไป
• อาหารอื่นๆ ที่รับประทานร่วมกัน: การบริโภคอาหารที่มีไขมันสูงร่วมกับอาหารเผ็ด อาจทำให้กระเพาะอาหารต้องใช้เวลาในการย่อยนานขึ้น ทำให้กรดในกระเพาะอาหารอยู่ในกระเพาะอาหารนานขึ้น และเพิ่มโอกาสในการไหลย้อนกลับขึ้นมาในหลอดอาหาร

ดับไฟแต่พอดี: แนวทางการจัดการอาการแสบร้อนกลางอกจากอาหารเผ็ด

การจัดการอาการแสบร้อนกลางอกจากอาหารเผ็ด สามารถทำได้หลายวิธี ขึ้นอยู่กับความรุนแรงของอาการ:

• ดื่มนม: นมมีฤทธิ์เป็นด่างอ่อนๆ สามารถช่วยลดความเป็นกรดในกระเพาะอาหารได้
• รับประทานยาแก้กรดไหลย้อน: ยาแก้กรดไหลย้อนมีหลายชนิด ทั้งชนิดที่ออกฤทธิ์ทันที (Antacids) และชนิดที่ออกฤทธิ์นาน (Proton Pump Inhibitors – PPIs) ควรปรึกษาแพทย์หรือเภสัชกรก่อนใช้ยา
• หลีกเลี่ยงอาหารเผ็ด: หากทราบว่าตนเองไวต่อแคปไซซิน ควรหลีกเลี่ยงการบริโภคอาหารเผ็ด หรือลดปริมาณพริกที่ใช้ในการปรุงอาหาร
• ปรับเปลี่ยนพฤติกรรมการกิน: รับประทานอาหารในปริมาณที่พอเหมาะ ไม่ทานจนอิ่มเกินไป หลีกเลี่ยงการนอนราบหลังทานอาหารทันที
• ปรึกษาแพทย์: หากอาการแสบร้อนกลางอกเป็นเรื้อรัง รุนแรง หรือมีอาการอื่นๆ ร่วมด้วย เช่น กลืนลำบาก เจ็บหน้าอก ควรปรึกษาแพทย์เพื่อวินิจฉัยและรับการรักษาที่เหมาะสม

โดยสรุปแล้ว อาการแสบร้อนกลางอกจากอาหารเผ็ดเกิดจากปฏิกิริยาของสารแคปไซซินที่มีต่อระบบทางเดินอาหาร การเข้าใจกลไกการเกิดอาการและปัจจัยที่มีผลต่อความรุนแรงของอาการ จะช่วยให้เราสามารถจัดการกับอาการแสบร้อนกลางอกได้อย่างมีประสิทธิภาพ และเพลิดเพลินกับรสชาติเผ็ดร้อนได้อย่างมีความสุข