ทําไมถึงแสบลิ้นหลังจากกินอาหารเผ็ด

ลิ้นชา ปากแสบ: ทำไมความเผ็ดถึงทำให้เราร้อนระอุ?

ความเผ็ดร้อนของพริกและเครื่องเทศต่างๆ เป็นรสชาติที่หลายคนชื่นชอบ และสำหรับบางคน อาจเป็นรสชาติที่ขาดไม่ได้ในชีวิตประจำวัน แต่เคยสงสัยกันไหมว่า ทำไมเมื่อทานอาหารเผ็ดแล้ว เราถึงรู้สึกแสบร้อนที่ลิ้น ราวกับถูกไฟลน? ทำไมบางครั้งอาการแสบร้อนนั้นถึงรุนแรงจนปากแห้ง ลิ้นชา หรือแม้แต่รับรสเพี้ยนไป?

คำตอบอยู่ที่สารประกอบทางเคมีที่ชื่อว่า แคปไซซิน (Capsaicin) สารตัวนี้คือพระเอก (หรือผู้ร้าย?) ที่อยู่ในพริกทุกชนิด ซึ่งเป็นตัวการสำคัญที่ทำให้เกิดความรู้สึกแสบร้อนที่เราคุ้นเคย

แคปไซซินทำงานอย่างไร?

ลิ้นของเรามีตัวรับความรู้สึกที่เรียกว่า ตัวรับ TRPV1 (Transient Receptor Potential Vanilloid 1) ตัวรับนี้ปกติจะตอบสนองต่อความร้อนที่มีอุณหภูมิสูงกว่า 43 องศาเซลเซียส หรือการบาดเจ็บทางกายภาพ เช่น การถูกของมีคมบาด

เมื่อแคปไซซินสัมผัสกับลิ้น มันจะจับตัวกับตัวรับ TRPV1 ทำให้ตัวรับทำงาน ราวกับว่าลิ้นของเรากำลังสัมผัสกับความร้อนจัดๆ หรือถูกทำร้าย แม้ว่าอุณหภูมิของอาหารจะไม่ได้สูงอย่างนั้นก็ตาม สมองจึงตีความสัญญาณที่ได้รับนี้ว่าเป็นความร้อนและความเจ็บปวด ทำให้เรารู้สึกแสบร้อนที่ลิ้นนั่นเอง

ทำไมบางคนถึงทนเผ็ดได้มากกว่าคนอื่น?

ความสามารถในการทนทานต่อความเผ็ดแตกต่างกันไปในแต่ละบุคคล ปัจจัยที่มีผลต่อความทนทานนี้ได้แก่:

• จำนวนตัวรับ TRPV1: แต่ละคนมีจำนวนตัวรับ TRPV1 ที่ลิ้นแตกต่างกัน คนที่มีตัวรับน้อยกว่า มักจะรู้สึกแสบร้อนน้อยกว่า
• ความถี่ในการทานเผ็ด: การทานอาหารเผ็ดเป็นประจำ สามารถช่วยลดความไวของตัวรับ TRPV1 ได้ ทำให้ร่างกายคุ้นชินกับแคปไซซิน และรู้สึกแสบร้อนน้อยลงในระยะยาว
• พันธุกรรม: งานวิจัยบางชิ้นบ่งชี้ว่าพันธุกรรมอาจมีบทบาทในการกำหนดความไวต่อความเผ็ดของเรา

เมื่อความเผ็ดไม่ใช่แค่ความรู้สึก:

สำหรับบางคน อาการแสบร้อนหลังทานอาหารเผ็ดอาจรุนแรงกว่าคนทั่วไป และส่งผลกระทบต่อการใช้ชีวิตประจำวัน ปัญหาที่อาจเกิดขึ้นได้แก่:

• ปากแห้ง: ความเผ็ดอาจกระตุ้นการผลิตน้ำลาย แต่ในบางกรณี กลับทำให้ปากแห้งและรู้สึกไม่สบาย
• ลิ้นชา: การสัมผัสกับแคปไซซินในปริมาณมาก อาจทำให้ลิ้นชาและสูญเสียความสามารถในการรับรสชั่วคราว
• การรับรสเพี้ยน: ในบางกรณีที่รุนแรง อาการแสบร้อนอาจส่งผลให้การรับรสเพี้ยนไป ทำให้รสชาติของอาหารเปลี่ยนไป

เมื่อไหร่ที่ควรปรึกษาแพทย์:

หากคุณมีอาการแสบร้อนในช่องปากเรื้อรังหลังทานอาหารเผ็ด หรือมีอาการอื่นๆ ร่วมด้วย เช่น ปากแห้งรุนแรง ลิ้นชาเป็นเวลานาน หรือการรับรสเพี้ยนไป ควรปรึกษาแพทย์เพื่อหาสาเหตุที่แท้จริง เนื่องจากอาการเหล่านี้อาจเป็นสัญญาณของภาวะสุขภาพอื่นๆ หรือผลข้างเคียงจากยาบางชนิด

สรุป:

ความรู้สึกแสบร้อนหลังทานอาหารเผ็ดเป็นผลมาจากการทำงานของแคปไซซินที่กระตุ้นตัวรับ TRPV1 บนลิ้น ซึ่งทำให้สมองตีความว่าเป็นความร้อนและความเจ็บปวด ความทนทานต่อความเผ็ดแตกต่างกันไปในแต่ละบุคคล และหากอาการแสบร้อนรุนแรงหรือเรื้อรัง ควรปรึกษาแพทย์เพื่อหาสาเหตุและรับการรักษาที่เหมาะสมต่อไป