อันตรายทางชีวภาพในอาหาร มีอะไรบ้าง

มองไม่เห็นแต่มองข้ามไม่ได้: อันตรายแฝงเร้นจากจุลินทรีย์ในอาหาร

อาหารเป็นสิ่งจำเป็นต่อการดำรงชีวิต แต่หากขาดความระมัดระวังในการจัดการ อาหารที่เราบริโภคทุกวันอาจแฝงไปด้วยอันตรายที่มองไม่เห็น นั่นคือ “อันตรายทางชีวภาพ” ซึ่งเกิดจากจุลินทรีย์ก่อโรคที่ปนเปื้อนอยู่ในอาหาร ส่งผลให้เกิดโรคอาหารเป็นพิษและอาการเจ็บป่วยต่างๆ อันตรายเหล่านี้อาจไม่ได้แสดงอาการเด่นชัด ทำให้เราประมาทและเสี่ยงต่อการรับเชื้อได้โดยไม่รู้ตัว

อันตรายทางชีวภาพในอาหารครอบคลุมกลุ่มจุลินทรีย์หลากหลายชนิด โดยแบ่งออกได้เป็นหลักๆ ดังนี้:

1. แบคทีเรีย (Bacteria): เป็นจุลินทรีย์ขนาดเล็กที่แพร่พันธุ์ได้อย่างรวดเร็วในสภาวะที่เหมาะสม แบคทีเรียบางชนิดผลิตสารพิษ (toxin) ซึ่งแม้ว่าจะผ่านการปรุงอาหารที่อุณหภูมิสูงแล้ว สารพิษเหล่านั้นก็ยังคงเหลืออยู่และก่อให้เกิดอาการเจ็บป่วยได้ ตัวอย่างแบคทีเรียที่พบได้บ่อยในอาหาร ได้แก่:

• ซัลโมเนลลา (Salmonella): มักพบในเนื้อสัตว์ ไข่ และผลิตภัณฑ์จากนมดิบ ทำให้เกิดอาการท้องเสีย อาเจียน ปวดท้อง และไข้
• อี.โคไล (E. coli): พบได้ในเนื้อสัตว์ดิบ ผักที่ล้างไม่สะอาด และน้ำที่ปนเปื้อน บางสายพันธุ์ก่อให้เกิดโรคอย่างรุนแรง เช่น โรคไตวายเฉียบพลัน
• ลิสทีเรีย (Listeria): ทนความเย็นได้ดี มักพบในผลิตภัณฑ์นม เนื้อสัตว์ และอาหารพร้อมทาน อันตรายอย่างยิ่งต่อหญิงตั้งครรภ์และผู้ที่มีภูมิคุ้มกันบกพร่อง

2. ไวรัส (Virus): มีขนาดเล็กกว่าแบคทีเรีย จำเป็นต้องอาศัยเซลล์ของสิ่งมีชีวิตอื่นในการเพิ่มจำนวน ไวรัสที่พบได้ในอาหารมักก่อให้เกิดโรคทางเดินอาหาร เช่น:

• โนโรไวรัส (Norovirus): เป็นสาเหตุหลักของโรคอาหารเป็นพิษ แพร่กระจายได้ง่ายผ่านทางอาหารที่ปนเปื้อน น้ำดื่ม และการสัมผัสกับผู้ป่วย

3. พาราไซต์ (Parasite): คือสิ่งมีชีวิตที่อาศัยอยู่ในสิ่งมีชีวิตอื่น และก่อให้เกิดโรค พาราไซต์ในอาหารมักพบในอาหารที่ปนเปื้อนอุจจาระ เช่น:

• คริปโทสปอริเดียม (Cryptosporidium): พบได้ในน้ำ ผัก และผลไม้ที่ล้างไม่สะอาด ทำให้เกิดอาการท้องเสียอย่างรุนแรง

4. รา (Fungi): บางชนิดผลิตสารพิษ (mycotoxin) ซึ่งเป็นสารก่อมะเร็ง และทำให้เกิดอาการเจ็บป่วย มักพบในอาหารที่เก็บรักษาไม่ถูกวิธี หรืออาหารที่เน่าเสีย เช่น:

• แอสเปอร์จิลลัส (Aspergillus): ผลิตสารอะฟลาท็อกซิน ซึ่งเป็นสารก่อมะเร็งที่พบได้ในถั่วต่างๆ ธัญพืช และผลไม้แห้ง

การป้องกันอันตรายทางชีวภาพในอาหาร สามารถทำได้ด้วยการปฏิบัติตามหลักสุขอนามัยอย่างเคร่งครัด เช่น การล้างมือให้สะอาด การแยกอาหารดิบและอาหารสุก การปรุงอาหารให้สุกทั่วถึง การเก็บรักษาอาหารในอุณหภูมิที่เหมาะสม และการเลือกซื้ออาหารจากแหล่งที่น่าเชื่อถือ ความรู้และความระมัดระวังเล็กๆน้อยๆ จะช่วยปกป้องเราจากอันตรายที่มองไม่เห็นเหล่านี้ และให้เรารับประทานอาหารได้อย่างปลอดภัยและอร่อย อย่างมีความสุข

บทความนี้เป็นเพียงข้อมูลทั่วไป หากมีอาการเจ็บป่วยหลังจากรับประทานอาหาร ควรปรึกษาแพทย์โดยเร็วที่สุด