พ่อแม่AB ลูกOได้ไหม

ความมหัศจรรย์แห่งพันธุกรรม: ทำไมพ่อแม่หมู่เลือด AB ถึงมีลูกหมู่เลือด O ได้?

โดยทั่วไปแล้ว เมื่อพูดถึงหมู่เลือด เรามักจะคิดว่าหมู่เลือดของลูกจะต้องสอดคล้องกับหมู่เลือดของพ่อแม่ในลักษณะใดลักษณะหนึ่ง เช่น พ่อแม่หมู่เลือด A และ B ลูกก็อาจจะมีหมู่เลือด A, B, AB หรือ O ได้ แต่ถ้าพ่อแม่มีหมู่เลือด AB ลูกจะมีหมู่เลือด O ได้หรือไม่? คำตอบคือ เป็นไปได้ แต่เกิดขึ้นได้ยากมาก และมีกลไกทางพันธุกรรมที่ซับซ้อนเข้ามาเกี่ยวข้อง

ทำไมถึงเป็นเช่นนั้น? ตามหลักการพื้นฐาน หมู่เลือด ABO ถูกกำหนดโดยยีน 3 รูปแบบ (Alleles) คือ A, B และ O โดยยีน A และ B เป็นยีนเด่น ในขณะที่ยีน O เป็นยีนด้อย ดังนั้น:

• หมู่เลือด A จะมียีนรูปแบบ AA หรือ AO
• หมู่เลือด B จะมียีนรูปแบบ BB หรือ BO
• หมู่เลือด AB จะมียีนรูปแบบ AB (ได้รับทั้งยีน A และ B)
• หมู่เลือด O จะมียีนรูปแบบ OO (ได้รับยีน O ทั้งจากพ่อและแม่)

จากหลักการนี้ พ่อแม่ที่มีหมู่เลือด AB จะมียีนรูปแบบ AB ทั้งคู่ นั่นหมายความว่าลูกที่เกิดมาจะได้รับยีน A จากพ่อและ B จากแม่ หรือในทางกลับกัน ดังนั้นตามทฤษฎีแล้ว ลูกที่เกิดมาควรจะมีหมู่เลือด A, B หรือ AB เท่านั้น

แล้วทำไมถึงมีโอกาสที่พ่อแม่หมู่เลือด AB จะมีลูกหมู่เลือด O ได้?

เหตุการณ์นี้เกิดขึ้นได้จากปัจจัยทางพันธุกรรมที่ซับซ้อนและพบได้ยาก ซึ่งมีอยู่ 2 กรณีหลักๆ คือ:

1. ปรากฏการณ์ Cis-AB: ในกรณีนี้ พ่อหรือแม่อาจมียีนรูปแบบ cis-AB ซึ่งเป็นยีนที่รวมเอาลักษณะของยีน A และ B ไว้ในโครโมโซมเดียวกัน ทำให้เมื่อถ่ายทอดสู่ลูก ยีน AB นี้อาจแยกตัวออกไปกลายเป็นยีน O ได้

2. หมู่เลือด Bombay phenotype (Oh): นี่เป็นกรณีที่หายากมาก โดยบุคคลที่มีหมู่เลือด Bombay จะไม่มีสาร H บนเซลล์เม็ดเลือดแดง ซึ่งเป็นสารตั้งต้นสำหรับสร้างแอนติเจน A และ B ทำให้การตรวจหมู่เลือดแสดงผลเป็นหมู่เลือด O ถึงแม้ว่าจริงๆ แล้วจะมีพันธุกรรมของหมู่เลือด A หรือ B อยู่ก็ตาม หากพ่อหรือแม่คนใดคนหนึ่งมีหมู่เลือด Bombay และถ่ายทอดยีนที่ไม่มีสาร H ให้ลูก ลูกก็อาจแสดงหมู่เลือด O ถึงแม้ว่าพ่อแม่จะมีหมู่เลือด AB ก็ตาม

สิ่งที่ควรทำเมื่อเกิดกรณีเช่นนี้:

• อย่าเพิ่งด่วนสรุป: การตรวจหมู่เลือดเพียงครั้งเดียวอาจมีความผิดพลาดได้ ดังนั้นควรทำการตรวจซ้ำเพื่อยืนยันผล
• ปรึกษาแพทย์หรือนักพันธุศาสตร์: เพื่อทำการตรวจพันธุกรรมอย่างละเอียดและเข้าใจกลไกที่เกิดขึ้นอย่างถูกต้อง
• พิจารณาความเป็นไปได้อื่นๆ: เช่น ความผิดพลาดในการระบุตัวพ่อแม่ แต่ในกรณีส่วนใหญ่ ปัจจัยทางพันธุกรรมที่ซับซ้อนมักจะเป็นสาเหตุหลัก

สรุป:

การที่พ่อแม่หมู่เลือด AB มีลูกหมู่เลือด O นั้นเป็นปรากฏการณ์ที่เกิดขึ้นได้ยาก แต่ไม่ใช่เรื่องที่เป็นไปไม่ได้ ปัจจัยทางพันธุกรรมที่ซับซ้อนอย่าง cis-AB หรือ Bombay phenotype คือตัวการสำคัญที่อยู่เบื้องหลังความมหัศจรรย์นี้ การปรึกษาแพทย์และนักพันธุศาสตร์จึงเป็นสิ่งสำคัญที่จะช่วยไขข้อสงสัยและทำความเข้าใจปรากฏการณ์ทางพันธุกรรมที่ซับซ้อนเหล่านี้ได้ดียิ่งขึ้น