Welke 3 trappen van pijnmedicatie zijn er?

De Pijntrap: Een systematische aanpak van pijnbehandeling

Pijn is een subjectieve ervaring, en de intensiteit ervan verschilt per persoon. Om deze reden is een gestructureerde aanpak bij de behandeling van pijn essentieel. De zogenaamde ‘pijntrap’ is een veelgebruikt model dat de behandeling in drie stappen verdeelt, afhankelijk van de ernst van de pijn. Deze trap is geen starre regel, en de keuze voor een specifieke medicatie hangt af van diverse factoren, waaronder de oorzaak van de pijn, de algemene gezondheidstoestand van de patiënt en mogelijke bijwerkingen. Altijd dient de behandeling te gebeuren in overleg met een arts of andere gekwalificeerde zorgverlener.

Trap 1: Lichte tot matige pijn – Niet-opioïde analgetica

Deze eerste stap richt zich op lichte tot matige pijn. Hierbij worden niet-opioïde analgetica ingezet. Deze medicijnen werken op verschillende manieren, zoals het remmen van ontstekingen (NSAID’s) of het verlagen van koorts (antipyretica). Voorbeelden van veelgebruikte medicijnen in deze categorie zijn:

• Paracetamol: Een veelgebruikt en relatief veilig middel voor koorts en pijn, met een beperkt risico op bijwerkingen bij correcte dosering.
• NSAID’s (Niet-Steroidale Anti-inflammatoire Geneesmiddelen): Zoals ibuprofen en naproxen. Deze medicijnen bestrijden zowel pijn als ontsteking, maar kunnen bij langdurig gebruik bijwerkingen aan het maag-darmstelsel veroorzaken. Daarom is het belangrijk om deze medicijnen alleen op aanraden en onder supervisie van een arts te gebruiken.

Trap 2: Matige tot ernstige pijn – Zwakke opioïde analgetica

Als de pijn ondanks de behandeling met niet-opioïde analgetica aanhoudt of toeneemt, kan een stap naar zwakkere opioïde analgetica worden overwogen. Deze medicijnen hebben een sterkere pijnstillende werking dan niet-opioïde analgetica, maar ze brengen ook een hoger risico op bijwerkingen met zich mee, zoals misselijkheid, obstipatie en slaperigheid. Voorbeelden van zwakke opioïden zijn:

• Codeïne: Vaak gecombineerd met paracetamol.
• Tramadol: Een synthetisch opioïde met een iets ander werkingsmechanisme dan de klassieke opioïden.

Trap 3: Ernstige pijn – Sterke opioïde analgetica

Bij zeer ernstige pijn die niet reageert op de voorgaande behandelingen, kunnen sterke opioïde analgetica worden voorgeschreven. Deze medicijnen zijn zeer effectief bij het bestrijden van hevige pijn, maar hebben ook een aanzienlijk hoger risico op verslaving en ernstige bijwerkingen. Het gebruik van sterke opioïden dient strikt onder medisch toezicht te gebeuren. Voorbeelden hiervan zijn:

• Morfine: Een klassieke en krachtige opioïde.
• Oxycodon: Een andere sterke opioïde, vaak in combinatie met paracetamol.
• Fentanyl: Een zeer krachtige opioïde, voornamelijk voor gebruik bij kankerpijn en in specifieke medische situaties.

Belangrijk: Deze pijntrap is een richtlijn en geen rigide schema. De keuze voor een specifieke medicatie en de dosering ervan moet altijd in overleg met een arts of andere gekwalificeerde zorgverlener plaatsvinden. Zelfmedicatie kan gevaarlijk zijn en kan leiden tot onnodig lijden of zelfs ernstige complicaties. De behandeling van pijn is een individueel proces, en wat voor de ene persoon werkt, hoeft niet voor de ander te werken.