Waarom is varkensvlees goedkoop?

De paradox van de goedkope varkenshaas: waarom is varkensvlees zo goedkoop, en wat zijn de gevolgen?

De verleidelijke prijs van varkensvlees in de supermarkt – een sappige karbonade voor een paar euro – maskeert een schrijnende realiteit voor de Nederlandse varkenshouderij. De lage prijzen, die voor de consument aantrekkelijk zijn, drukken de boereninkomsten tot onder de kostprijs, waardoor veel bedrijven op de rand van de afgrond balanceren. Maar hoe komt het dat varkensvlees zo goedkoop is, en wat zijn de gevolgen van deze paradox?

Een aantal factoren spelen een cruciale rol in het ontstaan van deze lage prijzen. Ten eerste is er sprake van een overaanbod aan varkensvlees. De sector heeft de afgelopen jaren fors geïnvesteerd in schaalvergroting en efficiënte productieprocessen. Dit resulteerde in een toename van de productie, die de vraag overstijgt. Een overaanbod leidt onvermijdelijk tot lagere prijzen, want de markt wordt overspoeld met product.

Een tweede belangrijke factor is de gevolgen van geopolitieke gebeurtenissen. De Russische importverboden, ingevoerd als reactie op internationale spanningen, hebben de exportmogelijkheden voor Europese varkenshouders aanzienlijk beperkt. Rusland was een belangrijke afnemer, en het wegvallen van deze markt heeft geleid tot een nog grotere overcapaciteit en een verdere daling van de prijzen. Boeren die afhankelijk waren van de Russische markt zien hun inkomsten dramatisch krimpen.

Daarnaast speelt de supermarktmacht een significante rol. Supermarkten hebben een sterke onderhandelingspositie en kunnen de prijzen van varkensvlees drukken door hun grote afnamevolumes. De intensieve concurrentie tussen supermarkten dwingt hen om scherpe prijzen te hanteren, vaak ten koste van de boeren die hun product leveren. Boeren hebben weinig tot geen onderhandelingsmacht en zijn gedwongen hun varkens te verkopen tegen prijzen die nauwelijks de productiekosten dekken.

De gevolgen van deze lage varkensvleesprijzen zijn verstrekkend. Veel varkenshouders produceren tegen verliezen, wat leidt tot faillissementen en een verdere consolidatie van de sector. Dit bedreigt niet alleen het bestaansrecht van individuele bedrijven, maar ook de voedselzekerheid en de biodiversiteit binnen de varkenshouderij. De focus op schaalvergroting en lage kosten kan ten koste gaan van dierenwelzijn en duurzaamheid.

Kortom, de lage prijs van varkensvlees in de schappen is een symptoom van een dieperliggend probleem: een onbalans tussen vraag en aanbod, beïnvloed door geopolitiek en de machtsverhoudingen in de voedselketen. De consument profiteert van lage prijzen, maar deze prijs wordt betaald door de varkensboeren, met potentieel ernstige gevolgen voor de toekomst van de sector. Het is daarom van cruciaal belang om na te denken over een duurzamer en eerlijker systeem dat zowel de consument als de producent rechtvaardig behandelt.