Welke pijnstilling bij ouderen?

Welke pijnstilling bij ouderen? Een kwestie van voorzichtigheid en maatwerk

Pijn is een veelvoorkomend probleem bij ouderen, vaak veroorzaakt door artrose, rugklachten, postoperatieve pijn of andere aandoeningen. De keuze van pijnstilling vereist echter extra aandacht bij deze kwetsbare groep, aangezien zij gevoeliger zijn voor bijwerkingen en interacties met andere medicijnen. Er is geen ‘one-size-fits-all’ oplossing; de beste pijnstiller is sterk afhankelijk van de aard, intensiteit en locatie van de pijn, evenals de algemene gezondheidstoestand van de oudere.

Paracetamol: de eerste keus, maar met nuances

Voor milde tot matige pijn blijft paracetamol de pijnstiller van eerste keus. Het is relatief veilig en goed verdragen, zelfs bij langdurig gebruik. Echter, ook bij paracetamol geldt: de dosis moet zorgvuldig worden afgestemd op de behoefte en de nierfunctie van de patiënt. Oudere mensen hebben vaak een verminderde nierfunctie, waardoor paracetamol langer in het lichaam blijft en de kans op bijwerkingen, zoals leverschade, toeneemt. Een overdosis, zelfs een relatief kleine, kan ernstige gevolgen hebben. Het is daarom essentieel om de aanbevolen dosering strikt te volgen en, bij twijfel, altijd een arts of apotheker te raadplegen.

De route van toediening is ook relevant. Hoewel orale toediening (via de mond) het meest gebruikelijk is, kan rectale toediening (via een zetpil) bij sommige ouderen met slikproblemen een optie zijn. Het nadeel van rectale toediening is echter de tragere en onvoorspelbaardere opname van de medicatie.

Niet-steroïde anti-inflammatoire geneesmiddelen (NSAID’s): voorzichtigheid geboden

NSAID’s zoals ibuprofen en diclofenac zijn effectief bij pijn en ontsteking, maar dragen bij ouderen een verhoogd risico op bijwerkingen, waaronder maag-darmproblemen (zoals maagzweren en bloedingen), nierproblemen en hartproblemen. Het gebruik van NSAID’s bij ouderen vereist daarom een strikte indicatiestelling en nauwlettend toezicht door een arts. De laagst effectieve dosis moet zo kort mogelijk worden voorgeschreven.

Opioïden: alleen in specifieke situaties

Opioïden, zoals morfine en oxycodon, zijn krachtige pijnstillers die gereserveerd zijn voor ernstige pijn die niet met andere middelen kan worden verlicht. Bij ouderen is het risico op bijwerkingen, zoals verwardheid, sufheid, valpartijen en obstipatie, aanzienlijk hoger. Het gebruik van opioïden vereist een zorgvuldige afweging van de risico’s en baten door een arts, met regelmatige monitoring van de patiënt.

Alternatieve pijnstillingsmethoden

Naast medicatie kunnen ook niet-farmacologische methoden bijdragen aan pijnbestrijding bij ouderen. Dit omvat fysiotherapie, ergotherapie, psychologische ondersteuning (bijvoorbeeld cognitieve gedragstherapie), warmte- of koudetherapie en alternatieve behandelmethoden zoals acupunctuur. Deze methoden kunnen de behoefte aan medicatie verminderen of zelfs geheel overbodig maken.

Conclusie

De keuze van pijnstilling bij ouderen is complex en vereist een individuele benadering. Een zorgvuldige beoordeling van de patiënt, rekening houdend met de aard van de pijn, de algemene gezondheidstoestand, de medicatiehistorie en eventuele andere aandoeningen, is essentieel. De samenwerking tussen de oudere, de mantelzorger en de arts of apotheker is cruciaal voor een veilige en effectieve pijnbestrijding. Bij twijfel, raadpleeg altijd een zorgprofessional.